Search This Blog

29/04/2015

લડકી પસંદ હૈ

પ્રેમોમાં તો 'સરસ્વતિચંદ્ર'ના જમાનામાંય પડાતું. ઓછી આવડતવાળાઓ પ્રેમોમાં નહિ, તો પ્રેમમાં પડતા. એ સમય હતો શુધ્ધ ચરીત્ર જાળવી રાખવાનો અને એવા ચરીત્રનો પ્રભાવ પાડવાનો. છોકરીઓના નામો કાંઈ આજના જેવા, 'મિશ્ટી', 'કલ્કી', કે 'મૅઝી' જેવા નહોતા. એ વખતની બધી છોકરીઓના નામની પાછળ 'તારા', 'સુંદરી', 'કાન્તા', 'લક્ષ્મી' કે 'બાળા' જેવા સફિક્સ લાગતા, જેમ કે નયનતારા, કુમુદસુંદરી, મધુકાન્તા કે વીરબાળાઓ બહુ ફૅશનેબલ નામો કહેવાતા. પાછળ બોચીથી શરૂ કરીને આગળ ઠેઠ કપાળ સુધી ખેંચી ખેંચીને પાંથી પાડીને ખચાખચ તેલવાળા બે ચોટલા રાખનારી છોકરીઓ, ''બઉ ફેસ્સન મારે છે...'' એમ કહેવાતું.

યુવાન છોકરાઓ પ્રેમમાં સફળ થઈ ચૂક્યા હોય તો ય, સફેદ સુતરાઉ ખમીસ (શર્ટ)ની નીચે ધોતીયું પહેરતા. પ્રેમમાં એમનો આદર્શ 'સરસ્વતિચંદ્ર' હતો. કોણી વાળીને હાથમાં 'અભિજ્ઞાન શાકુંતલમ' જેવું પુસ્તક પકડીને સ્ટુડિયોમાં ફોટો પડાવી આવવાનો. એ જ ફોટો પરિવારના ગોર મહારાજ પાસે રહેતો, જે ઘેરઘેર ફરીને કન્યા શોધવા એના માં-બાપને બતાવે.

પણ પ્રેમમાં પડવું આજનું જેવું ઈઝી નહોતું. મનમાં વસી ગઈ હોય, એને યાદ કરતો હોય, એમ જમણા હાથની પહેલી આંગળી જમણાં લમણે અડાડેલી રાખીને સ્ટુડિયોની છત પાસેની અભેરાઈ તરફ જોવાનું, જેથી સનમને જોતો હોય એવો ભાવ મુખ પર પ્રગટ થાય. ફોટો ડૅવલપ થઈને આવે અને પેલીને મોકલાવીએ ત્યારે ખબર પડતી કે, સનમ કરતા અભેરાઈના ફોટા સારા આવે છે. પછી તો આવી ટેવ સાહિત્યકારોમાં ય પડી. જૂના કોઈ લેખક-કવિના ફોટા જોશો તો લમણે આંગળી અડાડયા પછી જ ફોટો પડાવ્યો હશે. શક્ય છે, સમાજને એવો સંદેશો આપવાનો હોય કે, મને બધું લમણામાંથી સૂઝે છે.

પણ એ જમાનામાં પ્રેમમાં ય ભાગ્યે જ પડાતું. પડાય તો બોલાતું નહોતું ને બોલાય તો કોઈ સાંભળતું નહોતું. પછી તો જે સુધાલક્ષ્મી હાથમાં આવ્યા, એમની સાથે પરણી જવાનું. 'પરણી જવાનું' પણ છીછરા શબ્દો કહેવાતા... 'પ્રભુતામાં પગલાં પાડયા' કહેવાતા... તારી ભલી થાય ચમના... પહેલા બહારથી પગ ધોઈને ઘરમાં આય... ઘર આખામાં છાણ-છાણવાળા પગલાં પાડી ચૂક્યો છું, તે!

પણ નસીબનો દાઝેલો હોય ને કોઈ રમાગૌરી હાથ લાગી ગઈ ને બે ય પ્રેમમાં પડયા પછી જુઓ મઝા! ગામડાં તો જાવા દિયો, ઈવન શહેરોની વાત કરીએ તો અમદાવાદ શહેર જ ભદ્રકાળીના કિલ્લે પૂરું થઈ જતું, એટલે છાનુંમાનું ક્યાંય મળવાની તો વાત જ ભૂલી જવાની! બારેમાસ-નહિ આપી શકાયેલા પ્રેમપત્રોથી જ કામ ચલાવવાનું. યાદ તો ચોવીસે કલાક આવે, એટલે ઘરની બારીમાંથી આકાશ તરફ ઊંચે જોતા જોતા અદબ વાળીને મૂંગા ઊભા રહેવાનું, એમાં પેલી યાદ આવી ગઈ કહેવાય. ''તેરે મુંહ મેં કૅડબરી હૈ, ઇસ લિયે તો મુઝે 'વરી' હૈ'' જેવા આજના જેવા શેરો-શાયરા ટંકાતા નહોતા. એમાં તો બા ય ખીજાય. એ વખતે તો, એના બાપને ય મગજમાં ન ઉતરે એવી કાવ્યકણિકાઓ સનમની યાદમાં મનમાં બોલે રાખવાની, ''અવનિની અગમ્ય ગગનમણિકા, વ્યોમના પાર્થિવ નિરભ્ર નયનો...!'' તારી બીજી વાર ભલી થાય ચમના, આમાં અમે જ કાંઈ સમજ્યા નથી તો રમાગૌરી તો તઇણ ચોપડી પાસ છે! કંઈક મગજમાં ઉતરે એવું લખ. મધુરજની એટલે કે લગ્નની પહેલી રાત્રે એનો ઘુંઘટ ઊંચો કરતા ખબરદાર જો આવું કાંઈ પેલીને સંભળાવ્યું છે તો...! આમાં પેલીને એટલી જ સમજ પડશે કે, લગ્નવિધિ દરમ્યાન ગોરમહારાજ કોઈ શ્લોક બોલવાનું ભૂલી ગયા લાગે છે, તે આ પૂરો કરે છે. આમાં ચાલુ હનીમૂને તારું માન વધ્યું કે ગોરમહારાજનું?

પણ માની લો કે, સમાજની ઐસીતૈસી કરીને બન્ને જણા કેમ્પના હનુમાન બાજુ કોક ઝાડની નીચે મળ્યા, તો વાતાવરણનો સાહિત્યિક જ - એટલે કે, સરસ્વતિચંદ્ર-બ્રાન્ડનું જ રહેવાનું. ત્યાં એ લોકો અડધી અડધી કૅડબરીઓ ના ખાય. ત્યાં તો ઘેરથી રૂમાલમાં વીંટાળીને પેલો ગુલાબનું ફૂલ સાચવી સાચવીને લઈ ગયો હોય, એ પેલીના ચીકણા તેલવાળા અંબોડામાં ખોસવાનું. અને શબ્દો એટલે કે, પ્રેમની અભિવ્યક્તિ પણ કેવી રીતે? આમાં સીધેસીધું ઝાડ નીચે બેસી જવાનું ન હોય. બે પગ સહેજ પહોળા કરીને, હાથોની અદબ વાળીને પચાસેક ગ્રામ રિસાયેલા મોંઢે બોલવાનું, ''કેમ સ્વપ્નોમાં આવીને સતાવ્યા કરો છો, ભ્રગુલક્ષ્મી...?'' તો જવાબમાં ભગુડી ય છણકો ના કરે કે, ''સ્વપ્નામાં નહિ તો કહેતા હો તો તમારા રસોડા કે માળીયામાં આવીને સતાવું, પ્રેમશંકર...?''

આ પછીના તબક્કાઓમાં આપણે કરતા હતા, એવું કશું ના આવે. બન્નેની બાઓ ખીજાય. પ્રેમનો ઉન્માદ વધે, એમ પેલાની કાવ્યપંક્તિઓ વધે ને ભગુડીનું શરમાવાનું વધે... કેમ જાણે કવિતાના એકેય શબ્દની ખબર પડતી હોય! અડવા-બડવાની તો વાત જ જાવા દિયો. ભૂલેચૂકે ય ભ્રગુલક્ષ્મીના હાથને અડી જવાયું, એમાં તો બબ્બે કીલો શરમના શેરડાં પડી જાય ને છેલ્લા છસ્સો વર્ષોથી બોલાતી વાત બોલાઈ જાય, ''જાઓ ને... શરમાતા ય નથી? પિતાશ્રી જોઈ જશે તો?'' અરે ડોબી, પ્રેમશંકર તારા પિતાશ્રીને નહિ, તને અડવા આવ્યો છે. ખોટી ડાયલીની સુઉં થાસ..?

'વૉટ્સઍપો' તો જાવા દિયો, એ વખતે પ્રેમપત્રો ય ભાગ્યે લખી શકાતા. લખાય એટલા અપાતા નહિ, અપાય એટલા વંચાતા નહિ, વંચાય એટલા સમજાતા નહિ અને સમજાય એ બધા પિતાશ્રીના હાથમાં જતા. (આમાં તો પાછો, પિતાશ્રી ય એમનો જ ને? ભાવિ જમાઈરાજને ધોકે ચઢાવવાને બદલે પત્રમાંથી વ્યાકરણની ભૂલો કાઢવા બેસે... તારા બાપની ય ભલી થાય ચમની... પેલો ઘરની સામે ઝાડ નીચે ઊભો ઊભો ક્યારનો ય અરીસા વડે ઘરમાં તડકો ફેકે રાખે છે, એમાં ધ્યાન આપવાને બદલે તું ય પિતાશ્રીને સમજાવવા હાલી નીકળી છો, ''બાપુજી, 'પ્રિયા'માં તો હ્રસ્વ-ઈ જ આવે... દીર્ઘ-ઈ નહિ! પ્રેમશંકરે બરોબર લખ્યું છે!'' હવે તો તું વહેલી તકે પહેલી ગાડીમાં પ્રેમશંકરના ઘેર ઉપડી જજે, પણ આવા વ્યાકરણીયા બાપના ઘેર ન રહીશ...! કોઇ પંખો ચાલુ કરો.

આજના સમજુ છોકરાઓ સીસીડી-માં બિલ પેલી પાસે ચૂકવાવે છે. (આપણે તો કેટલે ઠેકાણે ચૂકવવા...? આ તો એક વાત થાય છે!) ત્યારે પ્રેમશંકરના જમાનામાં હોટલો તો હતી નહિ, એટલે ઝાડ નીચે બેઠા બેઠા, દૂરથી જતા ચનાજોર ગરમવાળાને કાવ્યાત્મક સાદ દઈને બોલાવવાનો. અહીં ભ્રગુલક્ષ્મી ઉપર પ્રભાવ પાડવાનો હોવાથી પૈસાની રકઝક કરવાને બદલે મૂળ ભગુડી ઉપર અને ભગુડી માટે લખાયેલી કવિતા ચનાજોર ગરમવાળાને સંભળાવવાની. પેલો ખભે લાલ ઘમચો નાંખીને ઊભડક પગે બેઠો હોય, એને એટલી જ આશા હોય કે, સેઠની કવ્વાલી સાંભળીશું તો બે ડબલી ચણા વધારે લેશે. પ્રેમલો ઘેર ગયા પછી રાત પડવાની રાહો જુએ. સાંજે તો ઘરમાં બધા હોય ને વાતો થતી હોય, એમાં ભ્રગુલક્ષ્મીને શેં યાદ કરાય? આખી રાત પડખા બદલી બદલીને ગાદલાંમાં ખાડા પાડી દીધા હોય. બારી ઉઘાડીને ચંદ્ર સામે જોઈ આવે. પેલી બાજુ ભગુડી તારા જોતી હોય કારણ કે ચંદ્ર તો પ્રેમશંકર છે, એટલે અડધી રાતલડીએ તારાઓને કામે વળગાડે, ''હે નભના ચમકતા તારાઓ, તમે આંઈ ના આંઈ ઉભા રે'વાને બદલે રાજપુત શેરીમાં મકાન નં.૩ ઉપર જઈ આવો. મારા સાજણનું સરનામું પૂછશો તો અડધી નીંદરમાં સૂતેલું કૂતરું ય બતાવશે, પણ જોજો ખરા... ને કે'જો, ''આંઇ પણ નીંદરૂં નથ્થી આવતી. બપોરે ભૈયાજીના દેખતા મારા વાળની લટું ખેંચવાની શી જરૂર હતી, સાજણ?''

આવું-આઇ મીન, ઝાડની નીચે બે-ચાર વાર મળવામાં તો અડધા ગામને ખબર પડી ગઈ હોય. એ જમાનામાં તો બાપ દીકરીના બરડા ય ભાંગી નાંખતા. પ્રેમશંકરના પિતા ય ધાગાધાગા થઇને દીકરાના પરાક્રમો ઉપર ઉધરસો ખાધે રાખતા હોય. ભારે ગુસ્સે થયેલા બાએ રસોડામાં દાળ-શાકમાં કપડાં ધોવાનો પાવડર નાંખી દીધો હોય.. એ બધું બે-ત્રણ મહિના ચાલે ને છેવટે બેમાંથી એક પાર્ટી બુધ્ધિશાળી નીકળે અને લગન લેવાનું નક્કી થાય, ત્યારે માંડ કેસ ઊંચો મૂકાય.

એ પછી અમારો જમાનો પ્રેમોમાં પડવાનો આવ્યો. 'સાજણ'ને બદલે 'ડાર્લિંગ' આવી. ''મારા રૂદીયાની રાણી ચંપા'ને બદલે પ્રમીલા, જ્યોતિ, મીના અને પ્રજ્ઞાઓ આવી. પાનકોર નાકેથી લીધેલી સવા ત્રણ રૂપીયાની અત્તરની શીશીનું ટપકું આંગળી ઉપર અડાડીને લવ-લૅટર ઉપર ઘસવાનું આવ્યું. જાતે આપવા જઈએ તો માર પડે, એટલે આવા સાહસના કામો ધૂળજીના હાથમાં પચાસ પૈસા પકડાવીને થવા માંડયા, એમાં તો અનેક કિસ્સામાં અમારા બદલે ધૂળજીઓના પ્રેમોમાં પેલીઓ પડી જતી. આવા ધૂળજીઓ પાછા આપણને 'સૉરીઓ'' કહેવાય ન આવે. હવે તો કોઈ પંખો ચાલુ કરો...!

અમારા જમાનામાં, સહુ પ્રેમીઓમાં થોડી હિમ્મત અને થોડી બુધ્ધિ વધી હતી. પ્રમાણમાં અમારા લોકોનું કામ સરળ હતું. શાકભાજીના સમયે પોળને નાકે ઊભા રહેવાનું, દૂરથી પેલી આવતી હોય, ત્યારથી દૂરબીન સૅટ કરી લેવાનું અને એ પસાર થઈને દેખાતી બંધ ન થાય ત્યાં સુધી મૂકી આવવાની... (કેવળ નજરથી મૂકી આવવાની... નહિ તો 'મૂકનારાઓ' પોળે પોળે પચાસ ઊભા હોય.) રોજની બસ્સો જોવાની, એમાંથી એકાદી તો આપણને પાસ કરે, એ માટે મોટા અંબાજીની પાંચ પૂનમ ભરવાની બાધાઓ રાખવાની. ત્યાં અંબાજીમાં પાછા આપણા ને આપણા બાધાવાળાઓ ભટકાય! સુઉં કિયો છો? ''તારે કોની બાધા છે? ગીરિયાની છોકરી સ્મિતાડીની?'' પેલો જવાબે ય આપે, ''ના. મને તો પૂજાડી ''છોડે'' એની બાધા મૂકવા આયો છું.''

ચક્ષુ-વિવાહો માટે તો સાંજે ઊભા રહેવાનું હોય પણ બપોરે નવરાશના સમયે એ તપાસ પણ કરી લેવાની કે, એના ખડતલ ભાઈઓ આપણને ફટકારે એવા તો નથી ને? સબ સલામત લાગે, તો જ ઊભા રહેવાનું, સળંગ આઠેક દિવસ એ ન દેખાય તો સમજી લેવાનું કે બાજુની પોળનો કોક મોરલો કળા કરી ગયો છે. કમ-સે-કમ, અમારા ખાડીયાની તમામ છોકરીઓ ધારવા કરતાં વધારે બુધ્ધિશાળી નીકળી અને ખાડીયાના એકે ય છોકરા સાથે પરણી નહિ. ભલે આમ તો, બધા છોકરા બચી ગયા કહેવાય, કારણ કે વર્ષોના વરસ ઘરમાં દારૂગોળો કોણ ભરી રાખે? આ તો એક વાત થાય છે!

પણ તો ય, અમારા વખતમાં જમાનો (એટલે કે અમે) થોડો આગળ વધ્યો હતો. શહેર મોટું થવાથી તેમજ હોટલો-ઉદ્યોગનો બહુગામી વિકાસ થવાથી અમારા પ્રેમો બગીચામાંથી બહાર નીકળીને હોટલોમાં ઘુસ્યા હતા. હોટલ એટલે રેસ્ટોરાં. પચાસ પૈસાની વેઇટરને ટીપ આપવાથી બીજી વાર, ''ઓર ક્યા લાઉં, સા'બ...?'' પૂછવા ન આવે. બે-પાંચ વર્ષ 'લવ' ચાલે, એ પછી બેમાંથી એકને ક્યાંક સારું મળી ગયું હોય...!

...અને આજે?

આજે કામ સાવ સરળ થઈ ગયું છે. 'વૉટ્સએપ'માં 'આઈ લવ યૂ'નો ગ્રૂપમાં એક જ મેસેજ મોકલી દો... મિનિમમ ૨૫-જવાબો આવશે, ''આઈ ટુ...!''

સિક્સર

આપણે કેટલા બધા પૈસાદાર થઈ ગયા છીએ? મોંઘી હોટેલોમાં રૂ. ૩૦૦-૪૦૦ ની એક પંજાબી સબ્જી સાથે ત્રણ-ચાર હજારનું બિલ તો બહુ ફાલતુ લાગે છે! ભણેલા ગમે તેટલા હોઈએ, બિલમાં 'આ મોટો' સર્વિસ-ટૅક્સ લગાડયો હોય, છતાં વેઇટરને તો સો-બસ્સોની ટીપ આપવાની જ! એ સર્વિસ-ટૅક્સમાં જ ટીપ આવી ગઈ હોવા છતાં જાણતું કોઈ નથી... બસ, આપણી સાથે આવેલાઓ ઉપર પ્રભાવ પાડવાનો કેટલો ઈગો સંતોષાય છે!

22/04/2015

ડોહા....હવે તમને હાંઇઠ થયા!

આ પણો કૅસ હવે પતવા આવ્યો છે, એની નિશાનીઓ કઇ કઇ? 

માથાના વાળ ઉતરીને આંખોની ભ્રમર અને કાનમાંથી બહાર નીકળવા માંડે. બખોલમાં અંદર ૮-૧૦ દાંત ગાયબ હોય ને નવા નંખાવ્યા હોય, એ ફાવતા ન હોય! પગના અંગૂઠા અને આંગળાના નખ બૂટ ફાડીને બહાર આવે ત્યાં સુધી કાપવા માટે નીચા વળાતું ન હોય! હજી ઉંમર થઇ નથી, એ બતાવવા માથે વાળ ઉપર કાળી ઝમ્મ જેવી ડાઇઓ એવી લગાવી હોય કે, લિસોટા કપાળની ચામડી સુધી ઉતરી આવ્યા હોય! એમાં ય, હવે બહાર મોંઘી પડે ને ઘેર જાતે ડાઇ કરવામાં થાકી જવાતું હોય, એટલે કાળા ભમ્મર વાળ વચ્ચેની સફેદ પાંથી રિવરફ્રન્ટની જેમ ધનૂષ્યાકારે ફેલાઇ હોય! ગળા ઉપર લબડતી કરચલીઓ છુપાવવા શર્ટનું ઉપલું બટન બંધ રાખવું પડતું હોય અને બધાથી ઉપર.... વાઇફો સાલી આપણી જેમ જ સાઇઠે પહોંચી હોય છતાં ૬૦ની ''લાગતી'' ન હોય, એમાં એને લઇને બહાર નીકળવામાં ય જોખમ! સામે આપણાંથી ય કોક વધારે ઘરડું મળે, તો આપણને બતાડીને વાઇફને સીધો સવાલ પૂછે, ''અલી, તારા બાપુને લઇને નીકળી છો...? જરા હંભાળજે... ડોહા ક્યાંક ગોથું-બોથું ખાઇ ન જાય!''

તારી ભલી થાય ચમના... તું એમ ના બોલ્યો કે, ''આ તારો બાબો છે, અલી?'' 

સાલી કમ્પીટીશન બહારવાળા સાથે નહિ, પહેલા તો ઘરવાળી સાથે પતાવવી પડે છે. ૬૦ના થઇએ, એટલે પહેલું લૅબલ 'કાકા'નું ચોંટી જાય, પણ પેલી તો કૂદકો મારીને ખભે બચકું ભરી લે, જો કોઇ એને 'કાકી' કહેવા જાય તો! આપણાથી સાલું... જાહેરમાં જનાવર જેવું વર્તી શકાતું નથી. (યસ, આ બીજો પ્રોબ્લેમ.... કે આપણાથી કૂદકો 'ઉપર' હવામાં નથી મારી શકાતો... નીચે જેટલું ગબડવું હોય એટલું ગબડો, કાકા!) છતાં કોકવાર મન ભરાઇ આવે, ત્યારે વાઇફને પૂછીએ, ''ગોદાવરી, હાંઇઠ થયા... હવે તારા પ્રમાણમાં હું વધારે ઘરડો લાગવા માંડયો છું, નહિ?'' 

''હવે...''? બસ. એનું આટલું પૂછવું કાફી છે. 

ઉંમર થઇ તો જાય છે પણ સ્વીકારવી કે કબૂલવી ગમતી નથી. ફિઝિકલ-ફિટનૅસનો એકે ય ટેસ્ટ પાસ કરી શકો એમ નથી, છતાં હજુ જીન્સ ઉપર જર્સીઓ પહેરવાની! સુંદર સ્ત્રીઓ સામે હવે છાનામાના જોઇ લેવું પડે છે, પણ એ પ્રોજેક્ટમાં એ સ્ત્રી અથવા આજુબાજુનું કોઇ આપણને જોઇ ન જાય, એનું ધ્યાન રાખવું પડે છે. જે ગમતી હોય તે આપણાં પ્રેમોમાં પડવા ન આવે ને જે પડવા આવે, એ સાલી આપણાથી દસ-પંદર વર્ષ મોટી હોય! એને શું ઘેર બેસાડીને, 'રાધેરાધેરાધે'ની ધૂનમાં હિંચકા ખવડાવવાના? ભારોભાર રોમેન્ટિક થઇને આવીઓ સાથે સાંજે ફ્લેટની બાલ્કનીમાં અંધારૂં કરીને, પંડિત રવિશંકરની સિતાર સાંભળતા વ્હિસ્કી પીવા બેસીએ, ત્યારે ડોસી દાંતે છીંકણી ઘસવા બેઠી હોય! મતલબ, એને બક્કીઓ ભરવાના કાર્યક્રમો તો બાકીની આખી જીંદગીમાં કૅન્સલ...?? સાલી બકી ભરીએ છીએ કે એની માંને મલમ ચોપડીએ છીએ, એ જ ખબર ન પડે! સુઉં કિયો છો?

હજી કંઇક બાકી રહી જતું હોય તેમ, ઘરમાં આપણે કોઇને હવે ગમતા ન હોઇએ. છોકરા અને વહુઓ રાહ જોઇને બેઠા હોય કે, ડોહો ઊભો થાય ને બહાર જાય તો આપણો કંઇક પ્રોગ્રામ બનાવીએ. મેં છોકરાઓને ઉછેરવામાં આખી જીંદગી મજૂરીમાં ખર્ચી નાંખી અને મારો હાથ પકડીને ઊભો કરવામાં ય એ લોકોને જોર આવે છે, એવી બધી સહાનુભૂતિવાળી વાતો બકવાસ છે. આપણા જ કર્યા આપણે ભોગવીએ છીએ. તમે તમારા માં-બાપને હડધૂત કરીને રાખ્યા હોય કે કાઢી મૂકીને ઘરડાંના ઘરમાં મોકલ્યા હોય, એ નફ્ફટાઇ છોકરાઓએ નાનપણથી નજર સામે જોઇ હોય, એટલે વારો તમારો આવે, ત્યારે એ લોકો બાપ ઉપર જ ઉતરવાના છે ને? (''ન ઉતરે તો'' ચિંતા થાય કે, 'હાળા, છોકરાઓ તો મારા જ છે કે-----?')

બસ. પછી તો ભૂતનું ઠેકાણું આંબલી, એમ રોજ સાંજ પડે એટલે ગાર્ડનમાં પહોંચી જવાનું. જે તનથી થઇ ન શકે, એ ચક્ષુથી કરવાનું. આ પહેલા એક લેખમાં લખી ગયો છું, એ મને મારૂં નિરીક્ષણ ગમ્યું છે, માટે રીપિટ કરૂં છું કે, ગાર્ડનમાં એકલાઅટૂલા બાંકડે સૂનમૂન બેઠેલા બધા ડોહાઓ ઉપર દયા ખાવા જેવી નથી. એમના સમગ્ર બૉડીમાં સૌથી વધુ પાવરફૂલ એમની આંખો હોય છે. કિચનના પ્લૅટફૉર્મ ઉપર ભીનું પોતું પડયું હોય, એમ ગૂંચળું વળીને ડોહા ઉદાસ બેઠા હોય, પણ વીર અર્જુનની માફક એમને એમનું લક્ષ્ય યાદ હોય. ગાર્ડનમાં 'વૉક' લેવા ગોળ ગોળ ચકરડા મારતી વ્હાઇટ સ્પૉર્ટ્સ-શૂઝ, ટાઇટ વ્હાઇટ પૅન્ટ અને ઉપરનું બૉડી સાઉથ ઈન્ડિયામાં બનાવડાવ્યું હોય, એવા આકારો ઊભા કરતી રંગીન જર્સી પહેરેલી કોક પરફૅક્ટ-ફિગરવાળી આવતી દેખાય, એટલે ગૅસ ઉપર કાચો પાપડ શેકવા મૂક્યો હોય ને અગનઝાળ લાગતા જ કાચી સેકંડમાં ગૂંચળું છોડીને કડક-કડક થવા માંડે, એમ ડોહો ટટ્ટાર થઇ જાય. બધી નર્વસનેસ જતી રહે અને ચેહરા ઉપર સવારના સૂરજ જેવું સ્માઇલ આવી જાય. પેલી પસાર થઇ ન જાય ત્યાં સુધી ઊંડા શ્વાસ લઇને પેટ અંદર અને છાતી બહાર! તારી ભલી થાય ચમના.... પેલી ક્યાંક તારી દીકરીની ઓળખિતી નીકળી તો હલવાઇ જઇશ! પણ જેવી એ દેખાતી બંધ થાય, કે ધીમે ધીમે પેલા ઊંડા શ્વાસો છુટવા માંડે (પેલી બાજુમાં બેઠી હોત, તો શ્વાસ કાયમ માટે છુટી જાત!) પેટ પાછું બહાર આવવા માંડે ને બૉડીનું ગૂંચળું પાછું વળવા માંડે. પાછા ડોહા બાંકડાના ખાડામાં સમાઇ જાય.

પેલીને એક રાઉન્ડ પૂરો કરતા મિનિમમ ૧૨-૧૫ મિનિટ તો થવાની... ત્યાં સુધી ઊંડા શ્વાસો લેવા જતા ચઢેલો હાંફ સરભર થાય! આ તો એક વાત થાય છે.

હવે ધારણાઓ ઉપર ચઢી જઇએ ને માની લઇએ કે, પેલી (''સાઉથ ઈન્ડિયન ટચવાળી''.... આ તો જસ્ટ, તમને યાદ અપાવવા પૂરતું!) ખરેખર ડોહાના પ્રેમમાં પડી જાય તો?

''એમ કાંઇ બાપાનું રાજ ચાલે છે...? અમે નથી બેઠા...??'' એવો ગુસ્સો ન કરતા! આ તો એક વાત થાય છે. પહેલો સવાલ એ ઊભો થાય કે, પેલી હા પાડે અને પ્રેમો શરૂ થઇ જાય તો ડોહા એને લઇ ક્યાં જાય? વૉટ્સઍપોમાં શું શું લખે/મોકલે? હોટલમાં શું મંગાવે? ''કાકા, તમારા માટે વડા-પાઉં ને તમારી દીકરી માટે...?'' પ્રેમોમાં તો કૅડબરીઓ અડધી-અડધી તોડીને (બાઇટ લઇને) ખાવાની હોય છે, અથવા સૉફ્ટ-ડ્રિન્ક્સ એક બૉટલમાં બે ભૂંગળીઓ (સ્ટ્રૉ) નાંખીને ધીમેધીમે પીવાની હોય, એમાં આને તો ખિસ્સામાંથી પહેલા બે ટીકડીઓ કાઢવી પડે... ''માઝા''માં અડધી-અડધી થાય, દવાની ટીકડીઓમાં નહિ! વાત થોડી આગળ વધી ને કાકા પેલીનો હાથ પોતાના હાથમાં લેવા જાય, પછી ખબર પડે કે, ક્યારનો ખુરશીનો હાથો પંપાળ પંપાળ કરૂં છું.... વાંચવાના ચશ્મા ઘેર રહી ગયા'તા!

બીજું બધું તો આપણે ય ચલાવી લઇએ, પણ પેલી યન્ગ છે એટલે ચાન્સીસ પૂરા કે ડોહા સાથે ફૉર્મ ભર્યા પછી સારી કંપનીનો કોઇ નવો ઈસ્યૂ બહાર પડતો હોય, ને પેલી બીજામાં લપેટાઇ જાય તો કાકાને પરિમલ ગાર્ડનને બદલે કાંકરીયાના બાંકડે જવાનો વખત આવે....કે, પાછા આવવું નહિ! મોટી ઉંમરે નાની સ્ત્રી સાથે પ્રેમમાં પડવામાં સૌથી ખતરનાક વિચારો એ આવે કે, એની ઉંમરનો કોક જુવાનીયો મળી ગયો હતો... બધા ગાર્ડનમાં કાંઇ ખાલી બાંકડા નથી હોતા!

ત્રીજાવાળું તો તમે ય ન ચલાવી લો કે, કાલ ઉઠીને ડોસી આવો કોઇ બાંકડો ભરી આવી ને કાકાને ખબર પડે તો એ જ બાંકડા નીચે કબર ખોદીને ત્યાં તખ્તી મૂકાવવી પડે, ''અહીં સૂતો છે, ભ્રગુકુમાર, ઉંમર બોઉંતેર, નિવાસી કૂકરવાડા... જે બેવફાઇના આઘાતમાં દેવ થઇ ગયો!''

....ને આટલું બધું લખ્યા પછી ય, જમાનાભરના કાકા-કાકીઓને અપીલ કરૂં છું કે, લાંબુ અને તંદુરસ્ત જીવવું હોય તો જીવનમાંથી રોમાન્સ કાઢી ન મૂકશો. શરીર જ નહિ, મનને પણ દુરસ્ત રાખવા માટે છેલ્લા શ્વાસ સુધી સુંદરતા ગમવી જ જોઇએ. ઈચ્છો તો ય, તમારૂં ચરીત્ર બગાડી શકવાના નથી. રક્તપીત્તીયા સામે કોઇ મુગ્ધ થઇને જોતું નથી. મન તો સુંદર દ્રશ્યો જોવાથી જ ભરાય છે. સુંદરતા આમે ય માર્કેટમાં ઓછી પડે છે. તમે નહિ જુઓ તો બીજા જોશે. અને આ ઉંમરે હજી બે ઘડી રાજી થાય બિચારા... તમે થાઓ છો તેમ! ઉંમર એની.... હમણાં કહું ત્યાં ગઇ, તમે ત્યારે લહેર કરો. મુસ્કુરાઇને જીવો. હજી જીન્સ ઉપર જર્સીઓ પહેરવાની!... બાંકડે મસ્તીથી બેસવાનું.... હઓ!

યાદ રાખો. જગતની સર્વોત્તમ ચીજો 'ચીજ' નથી હોતી! ધી ગ્રેડ બૉક્સર મુહમ્મદ અલીએ કહ્યું છે, ''અત્યારે ૫૦ વર્ષની ઉંમરે જે '' જે માણસ ૨૦ વર્ષનો હોય, એમ જગત જુએ છે, એણે જીવનના મૂલ્યવાન ૩૦ વર્ષો વેડફી નાંખ્યા છે.'' (આમાં કંઇ સમજ પડી? મને નથી પડી, માટે પૂછું છું!) 

સિક્સર: 
જે ખરેખર 'ફિક્સ' થઇ ગયેલી મૅચ છે, એ કોઇ પૂછતું નથી... વિરાટ કોહલી-અનુષ્કાની મૅચ!

19/04/2015

ઍનકાઉન્ટર : 19-04-2015

* કોહિનૂર હીરાને આટલું બધું મહત્વ કેમ અપાય છે?
– કારણ કે, એ આપણી પાસે નથી. 
(નૈમિષ ભટ્ટ, મોરબી)

* કૉલેજોમાં ગર્લ્સ કરતાં બૉયઝ કેમ વધારે ફૅઇલ થાય છે?
– ગર્લ્સનું ધ્યાન કૉલેજમાં હોય છે અને કૉલેજનું ધ્યાન બૉયઝમાં હોય છે.
(હીરૂ રૈયાણી, સુરત)

* રાવણે ‘અશોક વાટિકા’ નામ તમારા નામ પરથી પાડ્યું હતું? 
– રાવણ દુષ્ટ હતો, પણ બેવકૂફ નહોતો. 
(શાંતિલાલ ઠક્કર, બિલીમોરા)

* કૉંગ્રેસ અને ભાજપ વચ્ચે આપની દ્રષ્ટિએ શું તફાવત છે?
– એક ભૂંસાઇ ચૂક્યો છે અને બીજો ભૂંસાઇ જવા માટે ખૂબ મહેનત કરે છે.
(જીજ્ઞેશ બારોટ, ખેરાળુ)

* સ્કૂલમાં ભણાવાય છે છતાં ટ્યુશન ક્લાસિસ કેમ ફૂલ્યા ફાલ્યા છે?
– કહે છે કે, હવે તો પરીક્ષામાં ચોરીઓ કરવાના ય ટ્યુશન ક્લાસિસ શરૂ થવાના છે.
(હેમંત વી. પરમાર, અમદાવાદ)

* જાડા અને પાતળા. બંને એકબીજાની ઇર્ષા કરે છે. શું કારણ હશે?
– આપણે વચલાઓએ ચિંતા કરવાની ક્યાં જરૂર છે?
(રશ્મિન એમ. દવે, રાજકોટ)

* હાસ્ય રસ સિવાય કયા રસોને તમે મહ્ત્વ આપો છો? 
– કેરીનો રસ. જે હવે ‘મેન્ગો’ની ફ્લેવરમાં મળવા માંડ્યો છે!
(જગદીશ પટેલ, ઇડર)

* ગુજરાતમાં શિક્ષણ પદ્ધતિ સાવ ખાડે ગઇ છે. શું માનો છો?
– મારાથી બોલાય એવું નથી. બી. કૉમ.માં હું ચોરી કરીને પાસ થયો હતો... એ કૅસ સાલો હવે તો નહિ ખૂલે ને, એની બીક લાગે રાખે છે.
(કેવલ ડી. જાની, સુરત)

* પત્નીથી રસોઇમાં કોક દિવસ મીઠું વધારે પડી જાય તો શું કરવું?
– બે દિવસ સળંગ એકલા મીઠાંના ફાફડા મારવા, ટેવાઇ જવાશે પણ ફરિયાદ ના કરવી. 
(જયેશ અંતાણી, ભાવનગર)

* સની લિયોની તમને સામે મળી જાય તો શું કરો?
– એ જ.... જે એક પુરુષે કરવું જોઇએ!... આઇ મીન, સંયમ!
(પરમજીતસિંહ મહીડા, આણંદ)

* મારે તમારી સાથે અહીં જૂનાગઢમાં ગિરનાર અને દામોદર કુંડ ફરવું છે... શું જવાબ છે તમારો?
– આમાં કાં તો સિંહ જોઇએ ને કાં તો નરસિંહ મહેતા!
(કૃષ્ણા ઠાકર, જૂનાગઢ)

*દવે સાહેબ, તમે છેલ્લે ‘આઇ લવ યૂ’ ક્યારે બોલ્યા હતા અને કોને બોલ્યા હતા?
– પહેલાં એકલો સની દેઓલ મારે એવો હતો... હવે તો અક્ષય કુમાર બી છોડે એવો નથી... જવા દો ને!
(દીપક પૂજારા, સુરત)

* તમે જીવનમાં ક્યારેય સીરિયસ થયા છો?
– દર અઠવાડિયે એકાદ–બબ્બે વાર થવું પડે છે... કોકના બેસણામાં તો મોંઢું હસતું ન રખાય ને?
(વૃશ સોલંકી, અમદાવાદ)

* તમારી બર્થ–ડૅટ ૨૯ ફેબ્રુઆરી છે... અત્યારે કેટલા વર્ષના થયા?
– ૧૬મં ચાલે છે.
(હિમાંશુ શુકલા, અમદાવાદ)

* ઓબામા આવ્યા ત્યારે આટલી સુરક્ષા... પ્રજા માટે કાંઇ નહિ?
– પ્રવાસી પ્રેસિડૅન્ટ કે પ્રાઇમ મિનિસ્ટરની સુરક્ષા પ્રોટોકૉલનો ભાગ છે... એની સરખામણી પ્રજા સાથે થઇ શકે નહિ.
(ડૉ. વ્યોમિકા દેવધારા, વાપી)

* લોકો અગાઉથી ફિક્સ થયેલી આઇપીએલની મૅચો કેમ જોતા હશે?
– ફિક્સ તો ફિક્સ, આપણે શું લેવા–દેવા? હું આ બધી મૅચોનો ભરપૂર આનંદ માણું છુ. કમ–સે–કમ, ટીવીના સમાચારો કરતાં તો આ લોકો કંઇક ક્રિયૅટિવ આપે છે!
(પ્રવેશિની શાહ, મુંબઇ)

* અાપણે કોઇના ઘેર ગયા હોઇએ ને એ એમ કહે કે, ‘ફરીવાર ટાઇમ લઇને આવજો’, તો શું સમજવું?
– એ જ કે, બીજી વાર સરખો ટાઇમ લઇને જવાનું.
(ઈલ્યાસ તરવાડી, ચલાલા)

* જીદ હંમેશા પત્ની જ કેમ કરતી હોય છે?
– સામે લલ્લુ જીદો ચલાવી લેતો હોય છે માટે!
(ચૈતન્ય બારોટ, વિજાપુર)

* તમે અમારા સવાલના જવાબો એકદમ ટૂંકાણમાં કેમ આપો છો?
– ?
(યામિત બૅનર્જી, પિપાલા)

* સાલું વાંચેલું યાદ કેમ નથી રહેતું?
– યાદ આવે એટલે કહું! 
(મિનિષ શાહ, આણંદ)

* રૂ. ૫/–ની નોટ બંધ થઇ ગઇ. રીઝર્વ બૅન્ક રૂ. ૧૫/– કે રૂ. ૨૫/–ની નોટ કેમ કાઢતી નથી, જેથી રૂ. ૫/– વાળા ઝઘડા તો ન થાય?
– આ બતાવે છે કે, ભારતનો સામાન્ય નાગરિક પણ મહિને રૂ. ૫/– કરતાં વધુ કમાય છે.
(મો. હનીફ મહુડાવાલા, ડભોઇ)

* અમારા લગ્નને તો ઘણાં વર્ષો થઇ ગયાં... હવે મારો ગોરધન કહે છે, ‘આજ ફિર તુમ સે પ્યાર આયા હૈ’... મતલબ?
– બિચારો મજાકે ય ન કરે?
(શ્રીમતી ઈશ્વરી માંકડ, જામનગર)

* આ દુનિયામાં ભગવાન છે ખરાં?
– તો તમારા આ બધા જવાબો કોણ અમારો ધૂળજી આપે છે?
(વિજય બારીયા, ગોધરા)

* હની સિંગનો યો યો નો અર્થ શું થાય?
– મારો પૌત્ર ક્યાંકથી શીખી લાવ્યો છે કે હની (મધ), ખાવા (સિંગ) અને રમવા (યો યો)ના ત્રણ કામમાં આ એકલો માણસ કામમાં આવે છે.
(મેહૂલ ચાવડા, અમદાવાદ)

* કોઇ સુંદર સ્ત્રી તમારી સામે જોયે રાખતી હોય તો કેવો રીસ્પૉન્સ આપો?
– એ તો એક વાર જુએ પછી મને ય ખબર પડે કે, હું કેવો રીસ્પૉન્સ આપી શકું છું!
(વંદના આર. દેસાઇ, અમદાવાદ)

* મંદિરોમાં અન્નકૂટ કેમ ધરાવવામાં આવે છે?
– ટ્રસ્ટીઓ – ગુરૂજીઓને રોકડી કરાવવા.
(ચાની ગૌતમ પરીખ, અમદાવાદ)

15/04/2015

છોકરું એમનું ને રમાડવાનું આપણે?

આથી હું દેશના ગુજરાતી સમાજને જાહેર કરવા માગું છું કે, મારી પાસે સરકારી ક્વૉટા પ્રમાણેના બે તંદુરસ્ત બાળકો અને એમને ત્યાં ય બબ્બે બાળકોનો સેટ પૂરતા પ્રમાણમાં પડેલો છે. અર્થાત્, રમાડવા માટે મારે બહારથી ભાડે કે વેચાતા છોકરાઓ લઈ આવવાની જરૂર નથી. હું તમારા ઘરે કોઈ કામથી આવ્યો હોઉં કે અમસ્તો કૉફી પીવા આવ્યો. હોઉં, ત્યારે મંદિરના પ્રસાદની જેમ મને તમારા છોકરાઓ રમાડવા આપી દેવા નહિ. તમારા બાળકોને રમાડવાના હોઈ ધખારા મને ઉપડતા નથી ને છતાં ય મારી મરજી વિરૂધ્ધ તમારું છોકરું મારા ખોળામાં જબરદસ્તી મૂકી દેવામાં આવશે તો, બાળકની પાછળના ભાગમાં હું ગમે ત્યાં ચીટીયો ભરીશ, જેથી એ મોટું થઈને પરણે ત્યાં સુધી રમવા માટે મારી પાસે ન આવે... (કડક સૂચના પુરી)

ગામ આખું કહે છે, 'બાળકો ભગવાનને પ્યારા.'

કેવી ચલાવે રાખે છે લોકો નવરા બેઠે બેઠા? આજ સુધી એકેય ભગવાનનો ખોળામાં છોકરું રમાડતો ફોટો જોયો? ભગવાનના મંદિરોમાં કોઈ બાળકો રમતા જોયા? બાળકો રમી/વગાડી શકે, એટલા નીચા તો ઘંટો ય લટાકાવવામાં આવતા નથી. યસ, મંદિરની બહાર પગથીયાં નીચે નાગાંપૂગાં ભિખારી બાળકોને ભીખ માંગતા બેશક જોયા છે. આમાં કઈ કમાણી ઉપર ફેંકે રાખો છો કે બાળકો ઈશ્વરને ય પ્યારા હોય છે? બાળકો ઈશ્વરને વહાલાં હોત, તો ભીખ માંગતા હોત?

...ને એમાં ય, હવે મારા જેવા ચારે બાજુથી પરવારી ગયેલા રીટાયર્ડ ડોહાઓને તો લોકો ભાળે છે ત્યાં જ, છોકરું રમાડવા આલી દે છે. ''ચલો ડીકુ... દાદા પાસે રમોઓઓઓ...'' તારી ભલી થાય ચમની, હજી દાદો તારી સાથે રમવા માટે ફિટ છે. સાલો બાંકડે બેઠેલો જોયો નથી ખોળામાં ટપાલ-ટિકીટની માફક એમનું છોકરું ચોંટાડયું નથી! નદીમાં નારીયેળ પધરાવતી હોય એમ આપણા ખોળામાં છોકરું પધરાવી એની મૉમ ગાર્ડનમાં 'વૉક' લેવા ચાલી જાય. આપણો વાંધો એનું છોકરું રમાડવાનો નથી... ચૌદે ભુવનનો ગુસ્સો એના વર ઉપર આવે કે, તું તો તારી વાઈફ પાસેથી કંઈક શીખ...! કોક'દિ તું ગાર્ડનમાં વૉક લેવા જતા જતા આને સોંપતો જાય કે, ''યસ ડાર્લિંગ... તું આ પ્રભુદાસભાઈ સાથે બે ઘડી બેસ... હું ૪-૫ આંટા મારીને આવું છું.'' તો કોઈ ના ય ન પાડે! સરસ મજ્જાની બ્રાન્ડેડ વ્હાઈટ જર્સી, નીચે ટાઈટ ટ્રાઉઝર્સ અને સ્પૉર્ટસ-શુઝ પહેરેલી એની વાઈફને મૂકતો જાય તો આપણે ય કેટલા રસથી એને ચાંદામામા કે ટારઝનની વાર્તાઓ કહીએ, થૂપ્પા-થૂપ્પી રમીએ... અરે, બીજું કંઈ નહિ ને એને વધુ શિક્ષણ જોઈતું હોય તો અમારા જમાનામાં પ્રેમો કેવી રીતે થતા હતા ને અમે શું શું કરતા હતા, એ સઘળી માહિતીઓ એની વાઈફને ઉત્સાહપૂર્વક આપીએ... પણ એના છ વર્ષના ટેણીયાની ટાંગ કે એને અમારા જમાનામાં પ્રેમો કેવી રીતે થતા હતા, એની દાસ્તાનો એને અડી અડીને બતાવીએ?

કોઇ પંખો ચાલુ કરો !

સુરૂભ'ઈને ત્યાં અરજન્ટ કામે જવાનું થયેલું. સુરૂભ'ઈ એટલે સૂરીયો વળી...! એ કયો મોટો પહાડ તોડી લાવ્યો હશે કે, એના છોકરાની વાઇફને છ-સાત વર્ષ પહેલા વિજ્ઞાાનના નિયમો મુજબ બાબો આવ્યો, એમાં તો કેમ જાણે બીજા બધાને ઘેર બાબા-બેબીઓ નહિ, રીક્ષાઓ અને ટ્રકો આવતી હશે, એવો સુરીયો ખીલી ઊઠેલો. ઘેરે ઘેર ફોન કરીને ખુશખબરો આપ્યા, મીઠાઈઓ વહેંચી ને ફક્ત પોતાનું ઘર જ નહિ, આખી સોસાયટી શણગારી મ્હેલી... કેમ જાણે 'વિના સહકાર, નહિ ઉધ્ધાર'ના ધોરણે સોસાયટીવાળાના સહકારથી બાબો આવ્યો હોય! કહે છે કે, ''ઘણી વાર તો ડૅન્જરસ શંકાનું નિરાકરણ આવી જાય, એમાં ય માણસો આટલા ધોધમાર ખુશ થતા હોય છે.'' (આ વાક્યનો અર્થ બધાને સમજાવાનો નથી, તો વૉટ્સએપો કરી કરીને લોહીઓ પીવા નહિ! ન જ રહેવાતું હોય તો પંખો ચાલુ કરવો.)

અહીં મારા જેવા ડોહાઓનો પ્રોબ્લેમ શું હોય છે કે, જ્યારે અમે પણ તાજા તાજા ફાધરો બનેલા, ત્યારે નોકરી-ધંધા, ફિલ્મો અને ક્રિકેટના શોખ ઉપરાંત અન્ય ''ઈતર-પ્રવૃત્તિઓને'' કારણે ઘરના છોકરાઓને રમાડવા-ઉછેરવામાં બહુ ધ્યાન નહોતું રહેતું. હવે ૬૦-પછી એટલા કોરાધાકોડ થઈ ગયા હોઈએ કે, ઘરના એક ખૂણામાં બેઠા બેઠા ટીવી જોયે રાખવાનું ને સાંજે ગાર્ડનમાં 'ડોહા-મંડળ'માં બેસવા જવાનું. કોઈ કામના તો રહ્યા ન હોઈએ, એટલે વહુ એના છોકરાં રમાડવા આપણને સોંપી જાય ને ''હવે'' આપણને બાળકો ગમવા ય માંડયા હોય... કારણ કે, બહાર જે કાંઈ ગમતું હોય, એને રમાડી શકાતું નથી... સુઉં કિયો છો?

એટલે આ સુરીયો ય નવરોધૂપ્પ બેઠો હતો. હરએક વાચક સહમત હશે કે, આજના હરએક નાનાજી-દાદાજીઓએ પોતાના છોકરાઓને નહિ રમાડયા હોય, એટલા છોકરાના છોકરા ઉપર વહાલો વરસાવતા હોઈશું. છતાં સૂરીયાને સાવ આપણા જેવું નહિ કે, આપણને કમ-સે-કમ આપણા છોકરા રમાડવા તો બહુ ગમે. એને એનાવાળા નહિ ગમતા હોય કારણ કે, જેવો ઝાંપો ખખડયો ને હું એના બંગલામાં દાખલ થયો કે,

કમ્પાઉન્ડમાં છુટા મૂકેલા કૂતરાઓને બદલે એના (છોકરાના) છોકરા મારા ઉપર ધસી આવ્યા. (બંધ ઝાંપાની બહાર ઊભા રહીને ઈવન તમે જુઓ તો, તમે ય મારી સાથે એગ્રી થશો કે, રમાડવા જેવા એના કૂતરાઓ હતા, છોકરાઓ નહિ... કૂવામાં હોય તો હવાડામાં આવે ને?)

''રમણ, વસંત, ગોદાવરી... જુઓ બેટા અશોક દાદા આયા છે... એમને અંદર લઈ આવો.''

આ નામો ઉપરથી પહેલા તો એવું લાગે કે, સુરીયો પોતાના છોકરાઓને બોલાવી રહ્યો છે કે, નગરપાલિકાના સફાઈ કામદારોની હાજરી પૂરી રહ્યો છે? આ જમાનામાં આવા નામો ચાલે? જે ડોહાઓના આજે ય આ નામો ચાલ્યા આવે છે, એમણે ય બદલીને રમણનું 'રૅમ્સ', વસંતનું 'વિશુ' અને ગોદાવરીનું 'ગોદુ' કરી નાંખ્યું છે. વિશુ અન્કલ ને ગોદુ આન્ટી બોલવામાં ય સારા લાગે.

સોફા ઉપર હું અને મારી ઉપર આ પબ્લિક ચઢી બેઠી હતી. મકાન ખાલી કરવાનું હોય ત્યારે છેલ્લે છેલ્લે માળીયે રહી ગયેલો જૂના વાસણો ભરેલા કંતાનનો મોટો થેલો બહાર આવે, એમ સુરીયાની તોતિંગ વાઈફ કિચનમાંથી બહાર આવી. એક જમાનામાં એ ભારતીય લશ્કરના રસોડામાં કામ કરતી હશે, નહિ તો બૉડીનો આવા શૅઈપ પકડાય નહિ! સુરીયાનો સુપુત્ર જનુ એની માંના પેટમાંથી નહિ, દિવાળીમાં સેવ પાડવાના સંચામાંથી બહાર નીકળ્યો હશે, એવો શરીરના તમામ અંગો ગૂંચળા વળેલા આકારનો હતો. દર ત્રીજી મિનિટે એ માથા વડે હવામાં બે ઝટકા મારતો હતો. રહ્યું એનું બૈરૂં? પેન્સિલ છોલવાના સંચામાં એક કાણું હોય, એવા આની પાસે બે કાણા નાકમાંથી નીકળતા હતા. આમ ચેહરેમોહરેે હાલ પૂરતા કોઈ ફેરફારો કરાવવા જેવા નહોતા, તો ય દેખાવમાં એ મૂછો વગરના પાકિસ્તાની ક્રિકેટર જાવેદ મીંયાદાદ જેવી દેખાતી હતી. દરેક વાક્ય તે એકએક ઝાટકા સાથે બોલતી હતી. ડ્રોઇંગ-રૂમમાં એ મારી સામેના સોફા ઉપર બેઠી, એ બહુ ખોટું થયું કારણ કે ભ્રમ મારો હતો કે એ જેટલી વખત શ્વાસ લે છે એટલી વખત હું સોફા સાથે એની તરફ ખેંચાઈ જઉં છું. હું મારા ઉતાવળીયા કામ માટે કેવળ બે-ત્રણ મિનિટ માટે આવ્યો હતો ને આ પરિવાર એક પછી એક નવી આઈટમો રજુ કરે જતો હતો.

આઘાત હજી બાકી હતો. રામ જાણે આ બન્ને જણા કયા ખેતરમાં જઈને વાવણી કરી આવતા હશે કે, હજી એનાં અઢી-ત્રણ વર્ષનાં ચોથા છોકરાનું વિમોચન બાકી હતું, જે મારા હસ્તે કરાવવાનું હોય એમ, ''જાઓ ગાયત્રીપ્રસાદ બેટા... અશોક દાદાને હાથી કેમ ચાલે એ બતાવો તોઓઓઓ..!'' એવું એની મમ્મીએ કીધું. હું નદીના પટ ઉપર નવું સર્કસ લઈને આવ્યો હોઉઁ અને સારા સારા જાનવરોના ઈન્ટરવ્યૂઝ લેવા આવ્યો હોઉં અને આ પર્ફોર્મન્સ મને બતાવાવમાં આવે, એ સમજી શકાય, પણ ગાયત્રીપ્રસાદ આ લોકોનો ય બાપ નીકળ્યો... આઇ મીન, 'નીકળ્યું'! હાથી તો એની બહેનના લગ્ન કરાવવા ગયો, પણ ગાયત્રીપ્રસાદે આ લોકોને કોઈ રીસ્પૉન્સ જ ન આપ્યો. કબાટમાં ફસાયેલું કોઈ કૂતરું જોતો હોય, એમ એ મારી સામે ટગર ટગર જોવા લાગ્યો. આપણે ય માણસ છીએ ને આપણને ય બીક તો લાગે ને કે, 'વૉટ ઈઝ નૅક્સ્ટ નાઉ?'

આખું ફેમિલી ગાયત્રીપ્રસાદની પાછળ પડી ગયું, 'દાદાને હાથીની ચાલ બતાવો, બેટાઆઆઆ..!'

''સુરૂ ભ'ઈ, ઇફ યૂ ડૉન્ટ માઈન્ડ... તમને વાંધો ન હોય તો હાથીની ચાલ હું બતાવી દઉં? પ્લીઝ, હું અગત્યના કામે આપને ત્યાં આવ્યો છું તો-''

''અરે રાજ્જા, કામો તો થતા રહેશે, પહેલા જુઓ તો ખરા કે અમારો ગાયત્રીપ્રસાદ શું શું કરી શકે છે?'' સુરીયાએ સોફો છોડીને ભોંય પર બેસીને પેલાને બન્ને હાથના ઈશારે પોતાની પાસે બોલાવ્યો. ''ઓકે મારા લાલા... હાથીની ચાલ ન બતાવે તો કંઇ નહિ... માલું ડીકલું... એક વાર...''

ત્યાં જ, અત્યાર સુધી માણસ રહેલા એમના અન્ય ત્રણ બાળકોમાંનો રમણ બોલ્યો, ''દાદાજી, આ એ જ અશોક દાદા છે ને... જે તમે કે'તા 'તા કે, અક્કલનો છાંટો ય નથી ને બુધ્ધિ વગરના હાસ્યલેખો લખે છે..?'' આ લોકોએ રોકવાની કોશિષ કરી તો ય પેલો બોલતો બોલતો રસોડામાં જતો રહ્યો, ''દાદી, તમે ય કે'તા ને કે, અસોકીયાનું તો એની વાઈફ પાસે ય કંઈ ઉપજતું નથી... હુર્રેહુર્રે... હુર્રેહુર્રે...''

''બસ, દાદુ જવું છે..? ફરી કોક વાર આવો, આ બાજુથી નીકળો તો...!''

સિક્સર:
વાચકોમાંથી કેટલા જાણે છે, 'સાચા શબ્દો?' લખાતું ભલે 'કરાઓકે' લખાય, પણ બોલવામાં સાચો ઉચ્ચાર 'કૅરીઓકી' છે. 'લિંગરી' નહિ, પણ 'લાઈન્જરી', 'મૉમેન્ટો' નહિ, 'મેમેન્ટો' ...અને, 'ઝૅરોક્સ' નહિ, ફોટોકૉપી બોલાય!

12/04/2015

ઍનકાઉન્ટર : 12-04-2015

* તમને વાચકો બીજા લોકો વિશે પૂછે છે, પણ તમે તમારા વિશે શું માનો છો ?
- એક સ્ટુપિડ, છતાં આજ સુધી કોઇની સાથે દુશ્મનાવટ ન કરનારો માણસ.
(મનિષ ભરખડા, સાવરકુંડલા)

* શૉપિંગ-મૉલના લૅડીઝ ચૅઇન્જ-રૂમમાં છુપાવી રાખેલા કૅમેરાની નીચ માનસિક અવસ્થાનો શું ઉપાય ?
- એ અદાલતનું કામ છે, પણ આપણે સૂચવી શકીએ કે, આવું કામ કરનાર જેટલી જ આકરી સજા શૉપના માલિકને થવી જોઇએ.
(કવિતા માનચંદ શેઠ, મુંબઈ)

* તમને શું લાગે છે, મોદી આતંકવાદ રોકી શકશે ?
- ઇંગ્લિશમાં સરસ કહેવત છે, Attack is the best form of defence, એ ઇન્ડિયા પૂરતી મોદી અપનાવે તો થોડું કામ થાય.
(તપન પુરોહિત, કોડિનાર)

* તમને જૂનાગઢના શિવરાત્રીના મેળામાં આવવાનું આમંત્રણ છે...
- તમે ખોટો નંબર ડાયલ કર્યો...હું તો પૂરાં કપડાં પહેરૂં છું.
(સંદીપ ચૌહાણ, જૂનાગઢ)

* પરસેવે રેબઝેબ થઇ ગયા પછી પંખો તમે ચાલુ કરો કે ડિમ્પલભાભી પાસે કરાવો ?
- એનો આધાર એ મારા ઘેર બેઠી છે કે હું એના ઘેર બેઠો છું, એની ઉપર છે.
(પ્રકાશ મહેતા, સુરેન્દ્રનગર)

* તમને ટીવી પર આવતો કયો કાર્યક્રમ સૌથી વધુ ગમે ?
- 'તારક મહેતા કા ઊલટા ચશ્મા.'
(ચાંદની પી. સરડવા, મોરબી)

* પતંગની જાતિ નક્કી કેવી રીતે કરવી ? હિંદીમાં, 'ચલી ચલી રે પતંગ મેરી ચલી રે...' કહેવાય છે ને ગુજરાતીમાં 'કાપયો છે...' કહેવાય છે !
-પતંગ હજાર ટકા પુરૂષ જ છે, કારણ કે એક સ્ત્રી (દોરી) વડે એ જીવે ત્યાં સુધી બંધાયેલો છે.
(બાલેન્દુ વૈદ્ય, વડોદરા)

* જંગલનો રાજા સિંહ તો રાષ્ટ્રીય પ્રાણી વાઘ કેમ ?
- રાજા-મહારાજાઓને એવા લૅબલની જરૂર ન પડે.
(મધુકર માંકડ, જામનગર)

* આત્મહત્યાનો પ્રયાસ હવે ગુન્હો નથી ગણાતો.... તો પછી કેજરીવાલ રાહ શેની જુએ છે ?
- પ્રયાસ હકીકતમાં ફેરવાઇ ન જાય એની.
(મૂકેશ ધકાણ, વસઇ-પાલઘર)

* મનમોહન અને અન્ના હજારે ગયા ક્યાં ?
- ગયા નથી...જાય તો દેશને શાંતિ મળે !
(અર્જુન વાઢેર, લોઢાવા-સોમનાથ)

* લગ્ન પહેલાં 'ગોલ્ડન લાઇફ' કહેવાય, તો લગ્ન પછીની ?
- પછી તો લાઇફ જેવું રહે છે જ ક્યાં ?
(અંકિત પઢીયાર, વડોદરા)

* તમને સવાલો પૂછવા મારે રૂ. ૫,૦૦૦/-નો મોબાઇલ લેવો પડયો... આ 'અમારા વિકાસમાં ફાળો થયો ?'
- તમે એ નથી લખ્યું કે ૫,૦૦૦-માં કેટલા મોબાઇલો લીધા ?
(દિના જયેશ કંસારા, અમદાવાદ)

* આપણે મંગળના ગ્રહ સુધી પહોંચી ગયા, પણ સિટી-બસમાં હૉર્નને બદલે એનું એ જ દેશી ભોંપુ કેમ ?
- આપણું ચાલે તો મંગળના ગ્રહ ઉપરે ય આપણી સિટી-બસ લઇ જઇએ એમ છીએ.
(મહેન્દ્ર જે. પરીખ, મુંબઇ)

* આપણે ત્યાં પકડાયેલ દારૂની બૉટલો ઉપર બુલડૉઝર ફેરવી દેવાય છે, એને બદલે બહાર એટલો વેચીને રોકડી કરી ન લેવાય ?
- અરે...આપણા જેવાને આપે, તો ય 'સારો' નિકાલ કરી આપીએ...સુઉં કિયો છો ?
(નૈષધ અંતાણી, ભૂજ)

* 'ચિત્રલોક'ની તમારી 'ફિલ્મ ઇન્ડિયા' કૉલમમાં નાનામાં નાના કલાકારોની ય ખાનગી માહિતી ક્યાંથી મેળવી શકો છો ?
- જાહેરમાંથી.
(અલ્તાફહુસેન ઠાસરીયા, રાજકોટ)

* તમને અદ્રષ્ય થવાનું વરદાન મળે તો પહેલું કામ કયું કરો ?
- હવે બીજી વાર અદ્રષ્ય ન થવાય.. લગ્ન થયા ત્યારનો મારી પત્ની મને અદ્રષ્ય જ માને છે !
(કૌશિક શાહ, વડોદરા)

* મા-બાપ ઘરડાં થાય પછી લોકો એમને હડધૂત કેમ કરે છે ?
- કારણ કે મા-બાપ થયા પછી જ ઘરડાં થવાય છે.
(અમિત જોશી, વડોદરા)

* બોટાદમાં પ્રવચન કરવા આવવાનું કેમ વિચારતા નથી ?
- વગર બોલાવે તો હું ઉપરવાળાના ઘેરે ય પ્રવચન આપવા જઉં એમ નથી.
(જીતેશ ચૌહાણ, બોટાદ)

* તમે ટીવી ઉપર બહુ હૅન્ડસમ લાગો છો, એનું શું કારણ ?
- હા, પણ રૂબરૂમાં જોયા પછી પૈસા પડી જાય છે ને ?
(પિનલ પાઠક, વડોદરા)

* 'બુદ્ધિ બહેર મારી જવી.' આપને કોઇ અનુભવ ખરો ?
- રોજ થાય છે. ઘર આવી ગયું સમજીને લિફટમાં બેસીને લૅપટોપ શરૂ કરી દઉં છું.
(દીપક આશરા, ગાંધીનગર)

* તમારા મતે ગુજરાતીઓની વિશિષ્ટતા શું છે ?
- ૬૦-૭૦ રૂપિયાની પાણીપૂરી ખાઇ લીધા પછી ય મફતમાં મસાલા પૂરી ન માંગે, ત્યાં સુધી ધરાતો નથી.
(વિજય જોશી, નવાગઢ-જેતપુર)

* સરકારે એસ.ટી.ની બસોમાં ડ્રાયવર-કન્ડક્ટર લૅડીઝને લેવાનું શરૂ કર્યા પાછળનું કારણ ?
- એનું કારણ આગળનું છે.
(ગોવિંદ પટેલ, કોટડા ચકાર-કચ્છ)

* બેસણાંની જા.ખ.માં 'સ્વર્ગસ્થ' લખાય છે. શું એ લોકો સ્વર્ગમાં ગયા પછી અવસાન પામતા હશે ?
-અરે ભ'ઇ...ઘણા તો સ્વર્ગમાં જવાનું કહીને એમના સાસરેથી નીકળે છે... જાહેર ખબરનો ખર્ચો ય માથે પડે છે ! આપણા જેવું નહિ, ''બોલ્યા-પીસ-બોલ્યા''!
(લલિતકુમાર મેહતા, અમદાવાદ)

* હવે તમે ડિમ્પલને છોડીને દીપિકા પદુકોણને મહત્ત્વ આપવા લાગ્યા છો ?
- એક શુધ્ધ ભારતીય પુરૂષ એક સાથે કદી બબ્બે સ્ત્રીઓને પ્રેમ કરતો નથી... વારાફરતી કરે છે !
(હરેશ મોરડીયા, સુરત)

* તમે પછી 'વૉટ્સઍપ' અંગે કાંઇ વિચાર્યું કે નહિ ?
- 'વૉટ્સઍપ' વિચારનારાઓ માટે નથી.
(નિસર્ગ દીક્ષિત, મહુધા)

* રાહુલજી ક્યાં ગયા હશે ?
- ધૂની માંડલીયાનો શે'ર છે :
'ટાંકણાની વાતમાં આવી ગયો,
આમ તો પથ્થર ઘણો સીધો હતો.'

10/04/2015

'પૉકેટમાર' ('૫૬)

- યે નઇ નઇ પ્રિત હૈ, તુમ્હી તો મેરા મિત હૈ.... દેવ આનંદ-ગીતા બાલીનું

ફિલ્મ : 'પૉકેટમાર' ('૫૬)
નિર્માતા : પ્રેમ સેઠી
દિગ્દર્શક : હરનામસિંહ રવૈલ
સંગીત : મદન મોહન
ગીતકાર : રાજિન્દર કિશન
રનિંગ ટાઇમ : ૧૫-રીલ્સ
થીયેટર : લિબર્ટી (મધુરમ્) - અમદાવાદ
કલાકારો : દેવ આનંદ, ગીતા બાલી, નાદિરા, લલિતા પવાર, રામાયણ તિવારી, સુંદર, ગોપ, કુમુદ ત્રિપાઠી, ટુનટુન, ભગવાન સિન્હા, રાજન કપૂર, મદન ભંડારી, રિડકુ, કઠાના, પ્રતિમાદેવી, રણધિર, જગદીશ, કંવલ અને ગોપ

ગીતો
૧. લડી આંખ સે આંખ મુહબ્બત હો ગઇ.... - લતા-રફી
૨. છોટી સી જીંદગી હૈ, અપની ખુશી સે જી... - લતા મંગેશકર
૩. પ્યાસે નયનોં કી પ્યાસ બુઝા દે... - લતા-કોરસ
૪. કિસી કે ઠૂકરાકર અરમાન, ન જાઓ બેદર્દી... - લતા મંગેશકર
૫. બલમા અનાડી, મંગા દે ઘોડાગાડી.... - લતા મંગેશકર
૬. દુનિયા કે સાથ ચલ પ્યારે, ઐસે ન હાથ મલ... - ગીતા રોય
૭. યે નઇ નઇ પ્રિત હૈ, તુમ્હીં તો મેરા મિત હૈ... - લતા-તલત
૮. તેરી ગલી કૈસે આઉં સજના, જાગે ઘરબાર સારા... - લતા મંગેશકર

આ'પૉકેટમાર' શબ્દ કેવી અજાયબ વર્ણસંકરી ઉપરથી ઉતરી આવ્યો હશે ? આવા શબ્દની વ્યૂત્પત્તિ તો ન જ મળે, પણ જેના મનમાં પહેલીવાર આ શબ્દ આવી ગયો હશે, એણે ચલાવે રાખ્યો હોય, બાકી ગુજરાતીમાં અર્થ ઊભો કરે, એવો સરળ શબ્દ છે જ, 'ખિસ્સાકાતરૂ'. ખિસ્સા કાપે-કાતરી જાય, એને ખિસ્સાકાતરૂં કહેવાય. અલબત્ત, આ શાસ્ત્રનું સાયન્સ જેમ જેમ આગળ વધતું ગયું, એમ એમ આ વિદ્યામાં તરક્કીઓ પણ થઇ અને હવેના કાતરૂઓ કાતરતા નથી, ખિસ્સા ઉપર સિફતથી પલભરમાં સીધો હાથ જ મારે છે, એટલે તમારા બધાની તૈયારી હોય તો થોડો ફેરફાર કરીએ કે, આ કલાકારોને ખિસ્સાકાતરૂને બદલે 'ખિસ્સામારૂ' કહી શકાય. અફ કૉર્સ, ખિસ્સા કાતરવા પણ એક અજાયબ આર્ટ છે. ઋષિમુનિની જેમ લક્ષ્ય (કોઇના ખિસ્સાં) ઉપર મિનિટો સુધી ધ્યાન ધરવું, કૃત્રિમ ઉપગ્રહની જેમ લક્ષ્યની આજુબાજુ સતત ઘુમે-ફિરે રાખવું, આજુબાજુના સેંકડો વટે માર્ગુઓ ઉપરાંત મૂળ લક્ષ્યનું કાચી સેકન્ડમાં ધ્યાન ચૂકવી, એક વાળંદની ભાંતિ હાથ કી સફાઈ કરી બતાવીને મૂળ તો પાછા પોતાના આરોગ્ય એટલે કે હાડકાં, મોંઢા ઉપર મારના નિશાન અને લોહીના બગાડનું ધ્યાન રાખવું. એક નાનકડી ભૂલ, ઉતાવળ/ઢીલ કે સમયસૂચકતાનો અભાવ આવા કલાકારના આરોગ્ય ઉપર માઠી અસર કરી શકે છે. કૌટુંબિક આવકને આવનારા અનેક મહિનાઓ સુધી ચકનાચૂર કરી શકે છે.

શાસ્ત્રોમાં કહ્યું છે કે, સ્થાનિક કક્ષાએ (એટલે કે ફૂટપાથો કે શૉપિંગ મૉલોમાં હાથનો કસબ અજમાવતા) આ કસબીઓને પ્રજાના ખિસ્સા કાતરવાની એકલવ્ય-તાલીમ દેશના નેતાઓ તરફથી મળેલી હોય છે. જો કે, નેતાઓ કરતા આ લોકો વધુ નમ્ર હોય છે કે, એમને પોતાના કસબની પબ્લિસિટી ટીવી, અખબારો કે પુલિસમાં કરવી ગમતી નથી, ને તેથી તેઓ સ્માઈલો સાથે અખબારોમાં કોઇનું ખિસ્સું કાતરતા ફોટાઓ છપાવવાનો આગ્રહ રાખતા નથી...

કેવી નમ્રતા !

'૫૦ના દશકમાં ભાઇશ્રી દેવઆનંદે પોતાની મોટા ભાગની ફિલ્મોમાં છુપાયેલું આ સપનું પૂરૂં કરવા ઘણી ફિલ્મો બનાવી હતી, જેમાં એના રોલ ક્રિમિનલ્સના વધારે હતા. રાજ કપૂરે ભારતીય જીવનને સીધી સ્પર્ષતી ફિલ્મો બનાવી અને દિલીપ કુમાર ભગ્ન હૃદયી પ્રેમીની છાંટમાંથી ભાગ્યે જ બહાર આવ્યો, રાજ-દિલીપની ફિલ્મો વર્ષમાં સરેરાશ એક-બે આવતી, જ્યારે ક્રાઈમ તો ક્રાઈમ, દેવ આનંદની ફિલ્મો વર્ષમાં ૫-૬ તો આવતી રહી. એમાં ય, દેખાવડો અને સ્ટાયલિશ હોવાથી છોકરીઓનો એ આરાધ્યદેવ બની ગયો...એ વાત જુદી છે કે, ઈવન, એ જમાનામાં ય એની ફિલ્મો ચાલતી ભાગ્યે જ ! દિલીપ કુમાર અને દેવ આનંદ-બન્નેને એકસરખા ગ્રહો નડતા કે, એ બન્નેની ચાલેલી કરતા નહિ ચાલેલી ફિલ્મોની સંખ્યા ઘણી વધારે હતી. રાજ કપૂર એ દ્રષ્ટિએ પૂરો વહેપારી હતો. કઇ ફિલ્મ ચાલશે ને કઇ ડબ્બામાં જશે, એનું વેપારી જ્ઞાાન પૂરૂં હોવાથી રાજની ફિલ્મો ભાગ્યે જ ફલૉપ ગઇ છે.

આ ફિલ્મ 'પૉકેટમાર' તો સાધના-રાજેન્દ્ર કુમારવાળી ફિલ્મ 'મેરે મેહબૂબ' બનાવનાર હરનામસિંહ (એચ.એસ.) રવૈલે બનાવી હતી. આમ તો એ ય કોઇ ગ્રેટ ડાયરૅક્ટર નહોતા, પણ 'મેરે મેહબૂબે' એમને આગળ લાવી દીધા હતા. ધરમપુત્ર સની દેવલની પહેલી ફિલ્મ બનાવનાર થોડો સનકી મિજાજી દિગ્દર્શક રાહુલ રવૈલ એમનો પુત્ર થાય. આ દેશમાં સંગીતમાં રાહુલદેવ નામના બર્મન અને ક્રિકેટમાં રાહુલ નામના દ્રવિડને બાદ કરતા બાકીના મોટા ભાગના રાહુલો આવ્યા ત્યારથી ભોંયભેગા થઇ ગયા છે. આ રાહુલ રવૈલ, વિનોદ ખન્નાનો દીકરો રાહુલ ખન્ના, ક્રિકેટર અશોક માંકડનો નાનો ભાઈ રાહુલ માંકડ...અને દેશનો સૌથી મોટો ફલૉપ રાહુલ ગાંધી....!

ફિલ્મ તો આ ય દેવ આનંદ અને ગીતા બાલી જેવા સુપરસ્ટારોની હોવા છતાં તદ્દન ફલૉપ ગઇ હતી. યાદ રાખવા જેવી નામની કોઇ સિલક વધતી હોય તો લતા-તલત મેહમુદનું એક માત્ર સુરીલું ગીત, 'યે નઇ નઇ પ્રિય હૈ, તુમ્હીં તો મેરા મિત હૈ...'ને બાદ કરતા મદન મોહને ય ઉતારય એટલી વેઠ જ ઉતારી છે. આમ મદન મોહનના આપણે માનનીય ચાહકો કહેવાઇએ, પણ એની સરિયામ નિષ્ફળતાના બે કારણો ય કંઇક આવા જ હતા. એક તો, એને મોટા સ્ટાર્સ અને મોટા બૅનરની કોઇ ફિલ્મો જ નહોતી મળતી અને જે કાંઇ મળતી, એનો સ્ટ્રાઇક-રૅટ ઘણો પૂઅર રહેતો. ફિલ્મો આવે તો ખરી, પણ આખી ફિલ્મમાંથી આજ સુધી સહુને યાદ રહી ગયું હોય, એવું તો એકાદું ગીત માંડ નીકળે...બાકીના બધામાં ધૂપ્પલ ચાલે રાખ્યું. નહિ તો, આ જ ફિલ્મ 'પૉકૅટમાર'માં કોઇ નહિ ને દેવ આનંદ અને ગીતા બાલી જેવા સુપરસ્ટાર્સ મળ્યા હતા, છતાં ય કાંઇ ઉકાળી શકાયું નહિ. મદન મોહન આપણા સહુનો હૃદયસ્પર્શી મનભાવન હોવા છતાં, એની સમગ્ર ફિલ્મોગ્રાફી જોવા બેસીએ તો સંગીતની ભાષામાં એણે સફળ કરતા ફલૉપ ફિલ્મો અને ફલૉપ ગીતો બહુ આપ્યા છે. જે ભૂલ સી. રામચંદ્રે કરી-એકલી લતા મંગેશકરની પાછળ જ કરિયર ઘસી નાંખવાની ને પુરૂષ ગાયકોને નીગ્લૅક્ટ કરવાના, એવી ભૂલ મદન મોહને આખેઆખી નહોતી કરી-અડધી કકરી હતી. મુહમ્મદ રફી કે તલત મેહમુદને એ જરૂરત પ્રમાણે લેતો હતો, પણ આશા ભોંસલે કે ગીતા રૉયની સમજો ને, લગભગ બાદબાકી ! નહિ તો આશાએ પણ કાંઇ નાનકડું કામ મદન માટે નથી કર્યું. 'સબા સે યે કહે દો, કે કલીયાં બિછા દે...' (બૅન્ક મૅનેજર) કે 'ઝૂમખા ગીરા રે, બરેલી કે બાઝાર મેં' (મેરા સાયા) જેવા બે-ચાર તો બે-ચાર, ગીતો હિટ આપ્યા. આ ફિલ્મ 'પૉકેટમાર'માં મદન મોહને તો વળી ઉચ્ચ કક્ષાની બેવકૂફીઓ પણ નોંધાવી. એક તો એ જમાનો એવો હતો કે, ક્લબ કે કૅબરે-સાંગ્સ આવે ત્યારે ભલભલા સંગીતકારો લતા તો જાવા દિયો...આશા ભોંસલેને ય ન પકડે... એમાં તો એકલી ગીતા રૉય જ ચાલે ને છતાં મદને આ ફિલ્મમાં લતા પાસે કૅબરે-ગીતો બનાવ્યા. લતા આમ તો રોજ દાવો કરતી કે, કૅબરે ગીતો છિછરા હોય એટલે હું નહિ ગાઉં, ને તો ય અહીં ગાયા મદન મોહને ય કલ્યાણદૉજી-આણંદજી જેવું વૅસ્ટર્ન ગીતો બનાવવાના આવે એટલે એકાદી ગીઆટસાર વગાડી, બૉંગો-કૉંગો પછાડયા, સૅક્સોફોન મયડયું, પણ મહીંની ધૂન તો પાછી સાવ દેસી હોય. 'પૉકેટ માં૨'નું નામ પૂરતું એક ગીત ગીતા રૉય પાસે ગવડાવ્યું ને ત્યાં મદનને તો નહિ ખબર પડી હોય, પણ આપણને ફિલ્મ જોતા કે ગીત સાંભળતા ખ્યાલ આવી જાય કે, આવામાં તો એકલી ગીતા જ ચાલે !

તોતિંગ આઘાત તો ગીતકાર રાજિન્દર કિશને આપ્યો છે. એ આખા ગીતમાં તો જાવા દિયો, કોઇ એક ગીતની એક પંક્તિમાં ય એમના નામની શોભા વધારે, એવું ભાઇ કાંઇ ઉકાળી શક્યા નથી. 'જહાનઆરા' કે 'અદાલત'ના બેનમૂન ગીતો-ગઝલો લખનાર આ શાયરે જ 'રફ્તા રફ્તા દેખો આંખ મેરી લડી હૈ...' જેવા ખૂન્નસ ચઢાવે એવા હલકી ગીતો લખ્યા છે, એટલે 'પૉકેટમાર' જેવી તો અનેક ફિલ્મોમાં એમણે આવા જ કામો કર્યા છે.

રવૈલે અન્ય કોઇ રીતે ય ફિલ્મમાં ખાસ કશું ઉકાળી બતાવ્યું નહોતું.

ફિલ્મનો હીરો રોશન, દેવ આનંદ એક રોડ-સાઇડ ખિસ્સાકાતરૂ અને પત્તેબાજ છે. શહેરના ધનવાન બદમાશ રામાયણ તિવારી આવા જ ખિસ્સાકાતરૂઓની પોતાને ત્યાં ભરતી કરતો હોય છે. એની પ્રેમિકા નાદિરા આ દેવ આનંદના પ્રેમમાં પડે છે, પણ દેવ કોઇ ભાવ આપતો નથી. દરમ્યાનમાં ગામડે પોતાનું નાનકડું મકાન શાહુકાર (કુમુદ ત્રિપાઠી)ના હાથે નિલામ થતું અટકાવવા મોહન (મદન ભંડારી) તિવારીના ઘરમાંથી રૂ. ૩,૦૦૦/-ની ચોરી કરે છે ને એક ચિઠ્ઠી લખતો જાય છે કે, હું કોઇ પેશેવર ચોર નથી. મારૂં મકાન નિલામ થતું અટકાવવા આ ચોરી કરવી પડી છે, પણ વખત આવે તમારા રૂ. ૩,૦૦૦/- પાછા આપી દઇશ. દરમ્યાનમાં દેવ આનંદ આ જ મદન ભંડારીનું ખિસ્સું કાપતા, નિરાશ મદન આત્મહત્યા કરે છે, એનો પસ્તાવો દૂર કરવા દેવ આનંદ મદનના ગામ જાય છે, જ્યાં એની બુઢ્ઢી માં (પ્રતિમાદેવી) અને બહેન (ગીતાબાલી) દેવ આનંદને મદનનો દોસ્ત સમજીને આવકાર આપે છે. દેવ મકાન તો છોડાવી લે છે, પણ માં-દીકરીને જાણ કરતો નથી કે, તમારો દીકરો મારા પાપે મર્યો છે. એ મુંબઇ પાછો આવે છે ને તિવારી અને તેના ગુંડાઓ સાથે મારામારી કરે છે. દેવની પાછળ એને શોધવા ગીતા બાલી પણ મુંબઇ આવે છે. બન્નેનો ભેટો તો થાય છે, પણ આ બાજુ દેવ પોતાની મા (લલિતા પવાર)ને સાચું કહી દે છે કે, એણે જીંદગીભર લોકોના ખિસ્સાં કાપ્યા છે, એના આઘાતમાં લલિતા બારીમાંથી ઠેકડો મારીને આત્મહત્યા કરે છે. એને અગ્નિદાહ વખતે દેવ આનંદ હવે પછી આવી ગૂનાહિત જીંદગી છોડી દેવાની પ્રતિજ્ઞા કરે છે, એ સાંભળીને ગીતા બાલી દેવ આનંદના જીવનમાં પાછી આવે છે.

એ જમાનો ય કેવો લફરા-લફરીનો હતો ? દેવ આનંદ-સુરૈયા, દિલીપ કુમાર-મધુબાલા, રાજ કપૂર-નરગીસ, શમ્મી કપૂર-ગીતા બાલી, મીના કુમારી (૧, ૨, ૩, ૪,....ચોક્કસ આંકડો ખબર નથી !) ને છતાં ય આ લોકોના અંદરોંદરના ફિલ્મી વ્યવહારો ચાલે રાખતા. ગીતા બાલી તો સગા ભાઈની પત્ની થાય, છતાં રાજ-ગીતા બાલીએ 'બાવરે નૈન' જેવી ફિલ્મોમાં પ્રેમીઓ તરીકે ભૂમિકા નિભાવી હતી. શમ્મી કપૂર અને શશી કપૂર-બબિતા તો કાકાજીઓ-ભત્રીજા વહુ થયા ને ? મધુબાલા અશોક કુમારની શું સગી થતી, એ કહેવાની ક્યાં જરૂર છે ? પણ આ લોકો ય ગજબના પ્રોફેશનલ્સ હોય છે. પરદા ઉપર એમને પ્રેમ કરતા જોઇને ઘડીભર આપણે ય હલી જઇએ, પણ એક પ્રેમ અથવા સૅક્સથી ભરપૂર પ્રેમ-દ્રષ્ય સિનેમામાં બેઠેલા પ્રેક્ષકોને હચમચાવી મૂકે, પણ શૂટિંગ વખતે એ બન્ને જણાની ઇચ્છા હોય તો પણ સેક્સ ઓટોમેટિક દૂર થઇ જાય છે. આજુબાજુમાં અન્ય કલાકારો, લાઇટ અને સાઉન્ડવાળાઓ કે અન્ય કામદારોની હાજરીમાં જે તે દ્રષ્ય બિલકુલ ટેકનિકલી ભજવવાનું હોય છે, એટલે આપણે માનીએ છીએ એવા કામુક એ લોકો એ વખતે હોઇ શકતા નથી.

'પોકેટમાર'માં નાનાનાના કલાકારોનો કાફલો છે. કોમેડીયનો સુંદર અને ગોપ બન્ને સમય કરતા વહેલા વેડફાઇ ગયા. ગોપ તો ઓલમોસ્ટ હીરો તરીકે આવતો હતો. યાદ હોય તો, ''મેરે પિયા ગયે રંગીન, કિયા હૈ વહાં સે ટેલીફૂન..'' આ ગોપ ઉપર ફિલ્માયું હતું. સુંદર તક્યો તો છેલ્લે સુધી પણ ક્યારેય 'મસ્ટ' કોમેડિયનનો રોલ ન મળ્યો. કુમુદ ત્રિપાઠીએ વિલન બનવું કે કોમિક રોલ કરવા, એ નક્કી કરવામાં કાંઇ બની ન શક્યો. આ ફિલ્મમાં એ ગીતા બાલીનું મકાન નિલામ કરનાર શાહુકાર બને છે. ટુનટુન એકાદ દ્રષ્ય માટે આવે છે. ભગવાન સિન્હા એ જમાનાની દેવ આનંદની ક્રાઇમ ફિલ્મોમાં લગભગ હોય. આ ફિલ્મના પ્રારંભમાં પત્તાની ક્લબ-જુગારખાનામાં દેવ આનંદને ગુંડાઓ પાસે ટીચાવી નાંખીને બહાર ફેંકી દેનાર વિલન આ ભગવાન સિન્હા છે. રાજન કપૂર યા તો મુખ્ય વિલનના ફાલતુ ગુંડાના કે પછી ફાલતુ પોલીસ-ઇન્સ્પેક્ટરના રોલમાં હોય, તો ય '૬૦-ના દાયકામાં દારા સિંઘ સામે ઘણી ફિલ્મોમાં એ મુખ્ય વિલન તરીકે ય ચમક્યો હતો. રિડકુ એટલે પેલો વ્હેંતીયો. વ્યાજખાઉ શાહુકારના રોલમાં રણધીરની મોનોપોલી હતી, પણ અહીં એ ''બાહોશ''(?) ઇન્સ્પેક્ટરના રોલમાં છે. 'પાકીઝા'માં પાણીના નાનકડા હોજમાં છુટા વાળ ભીંજવીને સુતી મીનાકુમારી ઉપર સેક્સ્યુઅલ હુમલો કરવા અડધી રાત્રે કોઠામાં ઘુસી આવે છે, તે જગદિશ કંવલ અહીં સુધરી ગયો છે અને પોલીસ સુપ્રીન્ટેન્ડેન્ટના પાત્રમાં છે.

મને યાદ છે, હું નાનો હતો ત્યારે અમારી ખત્રી પોળની લગભગ સામે આવેલી મૉડેલ ટૉકીઝમાં એક વખત દેવ આનંદની ભૂલાઇ ગયેલી સાત ફિલ્મોનું એક આખું સપ્તાહ વપરાયું હતું. એ જમાનામાં ગમે તેવી ભંગાર ફિલ્મ પણ એક સપ્તાહ તો ચાલે જ, જ્યારે દેવ આનંદની લોકપ્રિયતા જોઇને મૉડેલ ટૉકીઝે દેવની સાત ફિલ્મો ફન્ટુશ, આરામ, કિનારે કિનારે, પૉકેટમાર, દુશ્મન, ફરાર અને સરહદ પ્રદર્શિત કરી હતી. એમાંની એકે ય ફિલ્મ ભીડ ભેગી કરી શક્યું નહોતું, એ જુદી વાત છે.

08/04/2015

ફ્રીજમાં પાણીની બોટલ ભરીને નહિ મૂકવાની ?

ફ્રીઝ અને એસી એવી ચીજો છે કે, હવે એના વગર ના ચાલે. હજી ૧૫-૨૦ વર્ષ પહેલા ક્યાં વળી કોઈને ત્યાં આ બધું હતું ? ટાટા-બિરલા ય સૌથી મોંઘી ગાડીઓમાં ફરતા, પણ ગાડીમાં ઍર-કન્ડિશન્ડ ક્યાં હતું ? અર્થાત્, એમને એટલો જ તાપ લાગે, જેટલો આપણને લાગતો ! ત્યારે ઉનાળામાં ઠંડુ પાણીપીવા કાળી માટલી કે ઘરમાં ઠંડક કરવા ખસની ટટ્ટી લઇ આવતા. એના ઉપર આખો દહાડો પાણીના ફુવારા માટે રાખવાના અને એમાં ય મ્યુનિના પાણીની તંગી !

હવે પૈસો સમજો ને... બધાની પાસે આવી ગયો છે. બધા એટલે ઘણાની પાસે ! એક ઘરમાં બબ્બે ગાડીઓ તો પાણી-પુરીની લારીવાળાઓ ય ફેરવતા થઇ ગયા છે. રૂમે-રૂમે એસી... કોઈ બડી બાત નહિ ! ઘર, ગાડી કે ઓફિસ... બધે સેન્ટ્રલી એસી હોવાથી એક સ્કૂલના ટ્રસ્ટી બારે માસ જોધપુરી કોટ પહેરી રાખે છે... ઉનાળામાં પણ !

જાણભેદુઓ કહે છે કે ઉનાળા કરતા શિયાળો સારો...વરસાદે ય સારો કે ઠંડી કાતિલ પડતી હોય તો બે ધાબળા વધારે ઓઢી લેવાના કે વરસાદ ગમે તેટલો પડતો હોય, ઘરમાં તો તમે સૅઇફ ! પણ ઉનાળો જરાક અમથો ધગધગતો થયો તો ગરમીથી બચવા સાવ નાગાં તો ન ફરી શકાય ! સૂઉં કિયો છો ? બધાની ઑફિસો કે ઘરોમાં એસી નથી હોતા, ત્યારે હાથલારી લઇને જતા મારવાડી પતિ-પત્ની લાવા જેવી લૂ ઓકતી ડામરની સડકથી માંડ ૪-૫ ઈંચ ઊંચે કંતાનના કહેવાતા ઘોડીયામાં એમના છ મહિનાના બાળકને સુવડાવ્યું હોય, ત્યારે પરમેશ્વરનો આભાર માનવો પડે કે, આપણે 'આટલા' દુઃખી તો નથી !

અને આ બધામાં સૌથી મોટી રાહત આપે છે, 'ચીલ્ડ' ઠંડુ પાણી, ઑફિસે પહોંચી કે ઘેર... જતા વ્હેંત પાણી ઠંડુ જોઇએ ! ઘણા લેવાદેવા વગરની સલાહો આપવા માંડે છે, 'ઠંડુ પાણી તો પીવાય જ નહિ... ગળું ખરાબ થઇ જાય !' કેમ જાણે પાણી પી લીધા પછી એને સીધા મુહમ્મદ રફીના ગીતો ગાવા સ્ટેજ પર જવાનું હોય ! અરે બાપા, તું ના પીતો. પીવાથી અમારૂં ગળું ખોખરૂં થઇ જતું હોય તો ભલે થઇ જાય, પણ ફ્રીજના પાણી વગર નહિ ચાલે ! કેટલાક દોઢ ડાહ્યાઓ આપણી પાસે 'પો પાડવા જાય કે, 'મારે તો બારે માસ ઠંડા પાણીએ જ નહાવાનું... ગમ્મે તેટલો શિયાળો હોય ને ?' આજ સુધી બૉસ... હું ગરમ પાણીએ નથી નહાયો... !'

તારી ભલી થાય ચમના... તું નહાય છે, એ જ અમારા માટે મોટા સમાચાર છે. તારા કરમ ફૂટલાં છે કે, ભર શિયાળે તારે ઠંડે પાણીએ નહાઈ લેવું પડે છે. એવું જ બહુ લેંચુ મારતો હોય તો ઉનાળામાં તાવડા પર ધગધગતું ગરમ પાણી કરીને નહાઈ બતાય... પછી સોટા માર કે હું શિયાળામાં ઠંડે પાણીએ નહાઉં છું. (કેમ, કોઈ વાચક મને સપોર્ટ આપતું નથી ? મારી વાત ઢીલી પડી રહી છે !)

બસ, આવા જ ફાંકા ઉનાળામાં ફ્રીજનું પાણી 'નહિ પીનારાઓ' મારે છે ને ઉપરથી આપણને સલાહો આપે, 'હોજરી ખતમ થઇ જાય ઠંડુ પાણી પીવાથી !' કેમ જાણે આવા ચમનાઓ આઈસક્રીમો ય ગરમ તાવડી ઉપર ઉકાળી ઉકાળીને ખાતા હશે ! યસ. કેટલાક એવા ચોક્કસ જોયા છે કે, કાચના ગ્લાસમાં પાણી પીએ તો સંતોષ ન થાય... સ્ટીલના પ્યાલામાં પીએ તો જ ધરવ થાય.

પણ ઉનાળો હવે ધોધમાર બેસી ગયો છે, એટલે દરેક ઘરમાં દર ઉનાળે થતા ઝગડા હવે શરૂ થવાના... જો કે, આને ઝગડા તો ન કહેવાય, પણ કકળાટો શરૂ થઇ જવાના, ઠંડા ચીલ્ડ વૉટરની બૉટલો બધાને પીવી સારી લાગે છે, પણ ખાલી બૉટલ ભરીને પાછી મૂકવાનું કોઇને યાદ રહેતું નથી, એમાં હેએએએ... ય, ધમધમાધમ ધમધમાધમ !

કબૂલ કે કામચોર કોઈ હોતું નથી ને આમાં તે કયું મોટું કામ કરવાનું છે કે આને કામ કહેવાય ? પણ ઘરમાં આખો દિવસ અને રાત ફ્રીજમાં પાણીની બૉટલ તો ઠંડી જ મળવી જોઇએ ને લેવા જાઓ ત્યારે ખાલીખમ્મ પડી હોય, ત્યારે કેવું ચીડાઈ જવાય છે ? અને ઘરના બધા એક સરખા ચોર હોય છે, ઠંડુ પાણી પીવા બધાને જોઇએ, પણ ખાલી બોટલ ભરીને પાછી ફ્રીજમાં મૂકવામાં બધાને આળસ, બધા ભૂલી જાય અથવા દાનત નહિ. પણ ઘરના પપ્પા તો એમના બાપાનું રાજ હોય એમ બૉટલ ભરીને મૂકવાનું યાદ આવે તો ય ન ભરે ! 'આ કામ મારૂં છેએએએ...???'

અમેરિકામાં સામાન્ય ઘર હોય કે ધનવાનનું, બધાને ત્યાં કોઇ અપવાદ વગર રૅફ્રીજરેટરો સાત-આઠ ફૂટ ઊંચા અને ૩-૪ ફૂટ પહોળા હોય. આપણને તો એમ કે આ વધારાનો રૂમ હશે ને મહીં જવા જઇએ ત્યારે ખબર પડે કે, આ તો ફ્રીજ છે. ત્યાં આપણી માફક રોજેરોજના શાકભાજી કે દૂધ-ફૂધ લેવા જવાતું નથી. બધાએ અઠવાડીયાનું બધું ભરી રાખવું પડે છે. પણ આપણા દેશમાં રૅગ્યૂલર માપનું ફ્રીજ કાફી હોય છે ને તો ય, ઠંડા પાણીની બૉટલો ભરીને મૂકી મૂકીને કેટલી મૂકવી ? ઘરના જુવાન છોકરાઓ તો એક ઘૂંટડે આખી બૉટલ પી જાય, પણ ભરીને પાછી નહિ મૂકવાની ! એમાં ડોહા બરોબરના ગીન્નાય કે, એ પીવા જાય ત્યારે ફ્રીજમાં બૉટલ જ ન હોય ! જ્યુસ, સૉફ્ટ ડ્રિન્ક્સ કે મલાઈવાળી ઠંડી છાશના ય એ જ હાલ થાય.

ઘરઘરમાં આવું ન થાય, એને માટે એક ઉપાય મળી આવ્યો છે. ઘરમાં ફ્રીજ જ નહિ રાખવાનું !

શીટ... ! આ તે કોઈ ઉપાય છે ? જો આ ઉપાય પરવડતો ન હોય તો બીજું કામ થઇ શકે. બૉટલ ઉપર ઘરના મેમ્બર્સના નામના સ્ટીકર્સ લગાવી દેવાના ને જેણે ભર્યા વગરની બૉટલ મૂકી હોય, એની બૉટલ ગૂમ કરી દેવાની. અથવા, કૂંવર જ્યાં બેઠા હોય, ત્યાંથી ઊભા કરીને બૉટલ ભરવા મોકલવાના. ઘરમાં કોઈનું ઉપજતું ચાલતું હોય, એણે હિટલર થઇને નિર્ણયો લેવા પડે.

તો ય... ગમે તેમ તો ય ઘરો તો આપણા ગુજરાતી જ છે ને ? ઘરની સ્ત્રીઓ બૂમો પાડતી ય બૉટલો ભરે રાખે. આ પ્રથા તો રાધા-કૃષ્ણના વખતથી ચાલતી આવે છે. અહીં તો આર ઓ-પ્લાન્ટ કે માટલામાંથી જ ખાલી બૉટલ ભરીને ફ્રીજમાં મૂકવાની છે, ત્યારે એ જમાનામાં સ્ત્રીઓ ઘરથી એક-બે કી.મી. દૂર આવેલા કૂવે માથે બેડલાં મૂકીને પાણીડાં ભરવા જતી. ઘરમાં માથે બૉટલ મૂકીને જવું ન ફાવે-પ્રૅક્ટીસ નહિ ને ? બા કેટલા ખીજાય ?

આ વાતમાં 'પીનારાઓ' ફાવી ગયા છે. એમની સોડા હરદમ ઠંડી જ મળે, ઘરમાં બીજું તો કોઈ એને અડે નહિ ! એમને તો જોઇતો હોય એટલો બરફે ય મળી રહે. રાત્રે બેઠક ઘેર રાખવાની હોય તો ઘરની સ્ત્રીઓ ય એમને માટે અલગથી પાણીની ૩-૪ ઠંડી બૉટલો પહેલેથી જ ઠંડી કરી રાખે...

... સાલો, ભલાઈનો તો જમાનો જ રહ્યો નથી !

સિક્સર
- મોદી હવે મનમોહનના માર્ગે... ?
- એમનું ય બોલવાનું બંધ થઇ ગયું છે !

05/04/2015

ઍનકાઉન્ટર : 05-04-2015

* તમારા જીવનનું કોઇ સાકાર ન થયેલું સપનું... ?
- છે...! બહુ વર્ષો પહેલાં કાળા મોંઢાનું એક વાંદરૂં મને પાછળ બચકું ભરી ગયું હતું...બસ, મારે બદલો લેવો છે !
(અમિતા ભાવેન પટેલ, અમદાવાદ)

* તમને કોઇ પ્રેતાત્માનો સાક્ષાત્કાર થાય તો શું કરો ?
- પછી મારે ક્યાં કાંઇ કરવાનું રહે છે...એ શું કરે છે, એ જોવાનું !
(શ્વેતા જોશી, વડોદરા)

* 'માવઠું' એટલે શું, તેનો તમે જવાબ આપ્યો હતો, 'પત્ની સાથે નીકળ્યા હો, ને સામેથી પ્રેમિકા આવતી હોય, તો એને 'માવઠું' કહેવાય, તો પછી 'કમૌસમી વરસાદ' કોને કહેવાય ?
- આપણે એકલા જતા હોઇએ ને સામેથી એ બંને સાથે આવતી હોય...
(બી.એસ. શાહ, અમદાવાદ)

* નાપાક પાકિસ્તાનને મોદી સાહેબ ક્યારે પતાવશે ?
- આ સંદર્ભમાં મને દલાઇ લામાનું વાક્ય બહુ ગમે છે, ‘If you are in a position to prevent violence, strike first and strike fast.’ (હિંસા રોકવી તમારા હાથમાં હોય, તો પહેલો ઘા તમે મારો અને ઝડપથી મારો.') બસ, મોદી આ વાક્ય વાંચે એટલી વાર છે.
(અશોક જમોડ, જૂનાગઢ)

* સાંભળ્યું છે કે, તમે બ્રાહ્મણોની 'ચોર્યાસી' જમાડવાના છો ?
- બૂરા મત સૂનો...
(ભરત અગ્રાવત, રાજકોટ)

* માતૃભાષાને ગળે ટૂંપો દઇને કોઇ મહાન બની શકે ખરૂં ?
- આજકાલની હિંદી ફિલ્મોની ભાષા જોઇ લો... લોકોને ક્યાં કશી પડી છે ?
(રેખા ગઢીયા, રાજકોટ)

* બેથી ભાર વધે કે વહેંચાઇ જાય ?
- તમે કોકના લગ્નમાં જઇ આવ્યા લાગો છો...
(વત્સલ ગઢીયા, રાજકોટ)

* હવે તો બાવાઓ ય ફિલ્મો બનાવીને હીરો બનવા લાગ્યા છે...
- ઘણા હીરો બાવા બની ગયા છે.
(કૈરવ જસાણી, ગોંડલ)

* ચામડાને અપવિત્ર ગણવામાં આવતું હોય તો મંદિરોમાં ઢોલકમાં વપરાતા ચામડાનો કેમ વિરોધ નહિ ?
- આપણા તમામ ધર્મોના મોટા ભાગના ગુરુઓએ ધર્મોને સગવડિયા બનાવીને સહુને રાહત આપી છે.
(મુગ્ધા ઉલ્લાસ વોરા, જૂનાગઢ)

* વિદેશો અને આપણા દેશ વચ્ચે શું ફરક છે ?
- આપણા દેશમાં ફૂટપાથ પર ગમે ત્યારે બેસી જવાય છે.
(વિપુલ કાપડીયા, વાલાવાવ-મહુવા)

* મોદી એમની મિનિસ્ટ્રીમાં તમને સ્થાન આપવા માંગે, તો કયું ખાતું સંભાળો ?
- વડા પ્રધાનનું.
(જુઝર અબ્બાસ પેઢીવાલા, મુંબઇ)

* ઈ-મૅઇલથી જ સવાલો પૂછવાનું ગોઠવીને તમે અગાઉનાં અનેક નામો ઉડાડી દીધા, જે કાયમ આ કૉલમમાં હતાં...!
- 'જા કો રાખે સાંઇયાં, માર સકે ના કોય..!' એ બધા કેવા નસીબદાર નીકળ્યા ?
(નયના ઠાકર, હાલોલ)

* મારે વાઈફને કઈ ગિફટ આપવી ?
- આવામાં તો જાતે જ નિર્ણય લેવો પડે!
(સૈયદ મુહમ્મદ સઇદ, અમદાવાદ)

* ગુરુ અને સદ્ગુરુ વચ્ચે શું તફાવત?
- એ તો જેને ગુરુઓ બનાવવાના ધખારા હોય, એને ખબર પડે !
(રજનીકાંત ત્રિવેદી, ભાવનગર)

* ફિલ્મ 'મેરે જીવનસાથી'ના કિશોર કુમારના ગીતમાં, 'માંગા હૈ તુઝે દુનિયા કે લિયે...' તો શું હીરો હીરોઇનને પોતાના માટે માંગે છે કે દુનિયા માટે ?
- ભ'ઇ, હીરોના લેણદારો બહુ લોહી પીતા હશે !
(મિલન કે. પરમાર, ગાંધીનગર)

* દેશમાં અબજોની સંખ્યામાં સવાલો છે ને તમે એક સપ્તાહમાં એક જ પૂછવાની છૂટ આપો છો...બધું ક્યારે પતશે ?
- અહીં મને ડૉ. મનમોહનસિંઘ ધારી લેવો.
(અમિત આર. પટેલ, વડોદરા)

* પહેલાં 'ઍનકાઉન્ટર' માસ માટે હતું.. હવે ક્લાસ માટેનું બનાવી દીધું.. સુઉં કિયો છો ?
- સાચી વાત. પહેલાં મને જવાબો આપવામાં ઘણી સમજ પડતી.. હવે ઓછી પડે છે !
(સુધીર ભટ્ટ, ભાવનગર)

* સવાલ પૂછવા વાચકોનાં નામ, સરનામાં અને મોબાઇલ નંબર પૂછવાનું શું કારણ? શું ઇરાદો છે ?
- ઈરાદો ખતરનાક છે.... જે લોકો પોતાની બાને પૂછયા વગર સવાલ પૂછે છે, એની અમને ખબર પડે !
(કામિની સંઘવી, સુરત)

* તમે ભૂલી ન શકો, એવો તમારા જીવનનો કોઈ અવિસ્મરણીય પ્રસંગ કયો ?
- હું જન્મ્યો ત્યારે બાજુના પલંગ પર જન્મેલી બાળકી મારી સામે સતત જોયે રાખતી હતી...બસ.. ઉસે ઢૂંઢતા રહા હૂં...!
(હેમિલ જાની, સુરત)

* નરેન્દ્ર મોદી માટે એક વાક્યમાં શું કહેશો ?
- એ ભારતના વડા પ્રધાન છે.
(સંયમ ભગત, અમદાવાદ)

* સ્વ. ઉપેન્દ્ર ત્રિવેદી માટે બે શબ્દો કહેશો ?
- એ મારા ઘેર આવ્યા ત્યારે છેલ્લી વાર 'આવજો' કીધું હતું.
(દીપક આશરા, ગાંધીનગર)

* હવે યુવરાજસિંઘનું શું થશે ?
- જે થવાનું હતું, એ થઇ ગયું છે.
(પલક પટેલ, વનોડા-ઠાસરા-ખેડા)

* 'વાઇબ્રન્ટ ગુજરાત' અંગે શું માનો છો ?
- હલતું ગુજરાત
(દેવર્ષિ પંચાલ, અમદાવાદ)

* તમે ભીખુદાન ગઢવીનું મૂલ્યાંકન કેવી રીતે કરશો ?
- કાશ.. હું અશોકદાન ગઢવી હોત !
(સચિન એ. દવે, ધ્રાંગધ્રા)

* હાથમાં પકડેલા મોબાઇલની રિંગ વાગતાં માણસના પગ કેમ ચાલવા માંડે છે ?
- મગજવાળું બધું લોહી પગમાં પહોંચી જાય છે.
(ડૉ. સુનિલ આઇ. ટેલર, વાપી)

* પાકિસ્તાની પૂર્વ ક્રિકેટર ઈમરાનખાનનો બીજા લગ્નનો મેળ પડી ગયો. તમારો શું પ્લાન છે ?
- એમ કાંઈ કોકના દુઃખે દુઃખી થોડું થવાય છે ?
(શીતલ સી. શાહ, વડોદરા)

* 'ઍલીયન' (પરગ્રહવાસી) હંમેશા પુરુષ કેમ હોય છે ?
- ગભરાઇ ગયેલા પુરુષો બીજે જાય ક્યાં?
(જીજ્ઞોશ ડોડીયા, ગાંધીનગર)

03/04/2015

'બસંત' ('૬૦)

- ઓપી નૈયરને અન્યાય થયેલા ગીતોની ફિલ્મ
- શમ્મી કપૂર અને નૂતનની જોડી હોઇ શકે...?

ફિલ્મ : 'બસંત' ('૬૦)
નિર્માતા-નિર્દેષક : વિભૂતિ મીત્રા
સંગીત : ઓ.પી. નૈયર
ગીતકાર : કમર જલાલાબાદી
રનિંગ ટાઇમ : ૧૭-રીલ્સ
થીયેટર : અમદાવાદ
કલાકારો : શમ્મી કપૂર, નૂતન, પ્રાણ, જ્હૉની વૉકર, કમ્મો, કક્કુ, મીનુ મુમતાઝ, મુરાદ, વિઠ્ઠલદાસ પાંચોટીયા.




ગીતો
૧. ઓ મૅડમ નૅન્સી, યૂ આર માય ફૅન્સી..... - આશા-રફી
૨. પીછે હટ, બાબુ છેડ ના મુઝે, મીઠી મીઠી અખિયૉં... - આશા ભોંસલે
૩. દુનિયા પક્કી ફૉર-ટ્વૅન્ટી, માર માર કે ચપ્પલ..... - આશા-રફી
૪. મેરે લહેંગે મેં ઘુંઘરૂં લગા દે, તો ફિર મેરી ચાલ દેખ લે... - આશા-રફી
૫. નયનો મેં સૂરજ કી કિરનેં, ચંદા જૈસા રૂપ હૈ... - આશા-રફી
૬. ચોરી ચોરી એક ઇશારા હો ગયા હૈ, દિલ હમારા.... - આશા-રફી
૭. હમને ઉનકે સામને દિલ રખ દિયા સર રખ.... - આશા-રફી-બાતિશ
૮. મેં છોટી સી છૈલછબિલી, બાલમ લમ્બા લમ્બા.... - આશા-રફી
૯. ઇધર મેં ખૂબસુરત હૂં, ઉધર તું ખૂબસુરત હૈ... - આશા-રફી
૧૦. મેરે દિલ પે લગા દે ડાર્લિંગ, અપને નામ કી ચીટ... - આશા-રફી
૧૧. ઘુમ કે આયા હું મૈં બંધુ, રૂસ, ચીન, ઇંગ્લૅન્ડ.... - આશા-રફી
૧૨. રાત ચાંદની સમય સુહાના....આજ મેરે સૈંયા કી... - આશા-કોરસ
૧૩. રાસ્તે મેં એક હંસિ, અજી મિલ ગયા હમ કો કહીં... - આશા-રફી
૧૪. જી ચાહતા હૈ, જી ચાહતા હૈ... - આશા-રફી

શમ્મી કપૂર અને નૂતનની ફિલ્મી પર્સનાલિટીઝથી તમે વાકેફ હો, તો આંચકો-બાચકો નહિ, પણ નવાઇ ચોક્કસ લાગે કે, ક્યાં પેલો ફલૅમબૉયન્ટ અને તોફાની શમ્મી કપૂર ને ક્યાં આ સૌમ્યતાની મૂર્તિ નૂતન ! એ બન્નેને હીરો-હીરોઇન તરીકે તો બાજાુપર રાખો, ભાઈ-બેનના રોલમાં ય ન મૂકાય, ત્યાં રૉમૅન્ટિક હીરો-હીરોઇનના રોલમાં એક ફિલ્મમાં જોવા....જરી આશ્ચર્યભર્યું લાગે ! એમ તો, એ બન્ને છેલ્લે છેલ્લે ફિલ્મ 'લાટ સાહબ'માં પણ આવ્યા હતા. એ સિવાય તો મારા ખ્યાલથી બીજી કોઇ ફિલ્મમાં બન્ને સાથે નથી આવ્યા.

જે લોકોએ, એટલે કે આ ફિલ્મ ઉતારનાર પ્રોડયુસરો મિત્રા પ્રૉડકશન્સે અગાઉ અને પછી જે ફિલ્મો બનાવી હતી, એ ફિલ્મોના નામ વાંચો, એટલે અત્યારથી જ ખબર પડી જાય કે, શમ્મી કપૂર અને નૂતન હોવા છતાં આ ફિલ્મ ભંગારના પેટની કેમ હશે ! 'મિત્રા'વાળાઓએ અગાઉ તમામ હિટ ગીતોવાળી મધુબાલા-ભારત ભૂષણવાળી ફિલ્મ 'ફાગુન' બનાવી હતી. આ ફિલ્મમાં રેલ્વે સ્ટેશન પર 'ફાગુન'નું પોસ્ટર પણ દર્શાવાયું છે. એ પછી આ 'બસંત,' એ પછી જૉય મુકર્જી-રાજશ્રીની 'જી ચાહતા હૈ' (મૂકેશનું 'હમ છોડ ચલે હૈં મેહફીલ કો, યાદ આયે કભી તો મત રોના') અને છેલ્લે મોટો ધબડકો, 'મહુવા'. છેલ્લે છેલ્લે કાદર ખાનની કૉમિક વાઈફ તરીકે આવતી અંજના મુમતાઝ આ ફિલ્મની હીરોઇન અને હીરો હતો શિવકુમાર. મુહમ્મદ રફીનું પેલું ગીત સ્ટેજ પર બહુ વાગ વાગ કરે છે, 'દોનોં'ને કિયા થા પ્યાર મગર, મુઝે યાદ રહા, તું ભૂલ ચલી, મેરી મહુવા...'

આશા ભોંસલેનો પણ આ ફિલ્મે એક નૅશનલ રૅકૉર્ડ કર્યો, પૂરી ફિલ્મના તમામ ગીતોમાં એક જ ગાયકનો કંઠ હોય, એવુ

તો લતા મંગેશકર જ નહિ, શમશાદ બેગમ, સુરૈયા કે ઇવન સુમન કલ્યાણપુર સાથે ય બન્યું છે, પણ એક જ ફિલ્મમાં '૧૪' ગીતો હોય ને બધામાં આશા હોય, એમાં રૅકૉર્ડ જેવું કંઇક થઇ ગયું ખરું. તદઉપરાંત, ૧૪માંથી ૧૨ યુગલ ગીતો આશા ભોંસલે અને મુહમ્મદ રફીના હોય, એવું ય અગાઉ ક્યારે બન્યું નથી. આપણે વાતવાતમાં આશા ભોંસલે ન હોત તો ઓપી નૈયરનું કોણ હોત ? એ સંગીતકાર જ બની શક્યા હોત કે કેમ, એ મોટો સવાલ પૂછાય છે કારણ કે, લતા મંગેશકર તો ઓપીમાં ગાતી નહોતી... કે વાઇસે-વર્સા ! એમાં ય, આ ફિલ્મના ગીતોમાં ઓપીએ આશાને એના પ્રકૃતિદત્ત સ્વભાવ મુજબ બેશુમાર તોફાને ચઢવા દીધી છે. ગાતાગાતા અવાજ મરડીને આશાએ સ્કૂલ-ગર્લ જેવા લહેકા અને ચાળા પાડવા છતાં ગીતોની મધુરતા અને સૂર બરકરાર રાખ્યા છે. રફી પણ અન્ય એકે ય સંગીતકારમાં તમને આટલા તોફાની કદી જોવા... આઇ મીન, સાંભળવા નહિ મળ્યા હોય ! એક વણલખ્યો નિયમ બની ગયો હતો ફિલ્મ સંગીતમાં કે, મન્ના ડે, મેહમુદ માટે ગાય ને જ્હોનીના મોટા ભાગના ગીતો રફી જ ગાય. આશા અને ઓપી સંગીતની ભાષામાં કહીએ તો સૂર અને સાઝ હતા અને કોઇ સાધુસંતની ભાષામાં કહીએ તો શરીર બે પણ આત્મા એક હતા.

એ બન્ને વચ્ચે અંગત ઝગડા શું હતા ને બન્ને એક તબક્કે પતિ-પત્ની જેવું જીવન જીવતા હોવા છતાં, જ્યારે છુટા પડયા ત્યારથી આજ સુધી આશા ભોંસલેએ ભલે ઓપીને માત્ર ભાંડી જ હોય, પણ જીવે ત્યાં સુધી આશાએ ઓપીનો ઉપકાર એ વાતે તો માનવો જ રહ્યો કે, આશાને હીરોઇનો માટેનું પ્લે-બેક કેવળ ઓપીએ અપાવ્યું અને અપાવ્યું પણ કેવું ? પછી તો ઓપી સિવાયના સંગીતકારો ય આશાને લીડ-હીરોઇનો માટે પ્લે-બેક આપવા માંડયા. બીજી એક નાનકડી વાતે ય ધ્યાન ન રાખો તો બાજુમાં ખસી જાય એવી છે કે, ક્લબ-સૉગ્સમાં એક માત્ર એક માત્ર ને એક માત્ર ગીતા દત્તની મૉનોપોલી ચાલી આવતી હતી. લતાને ક્લબ સોંગ્સમાં પડવું નહોતું, પણ ઓપીએ ગીતા પાસેથી ક્લબો છિનવી લીધી ને આશાને સુપ્રિમો બનાવી દીધી... એ જાણવા છતાં કે, ઓપી નૈયરને ફિલ્મોમાં લાવનાર જ ગીતા દત્ત હતી ! એક તબક્કે તો ઓપીની પહેલી ફિલ્મ 'આસમાન'નું સંગીત તદ્દન ફ્લોપ ગયું, ત્યારે બોડીયા-બિસ્તરાં લઇન પંજાબ જતી ટ્રેનમાં બેસી ગયેલા ઓપીને સ્ટેશનેથી પાછા લાવનાર ગીતા દત્ત હતી અને પોતાની પતિની ફિલ્મ 'બાઝ'માં સંગીત અપાવ્યું.

પણ ઓપી નૈયરને આવા મસ્તમધુરા ગીતો આ ફિલ્મમાં આપવા છતાં... વાત આઘાત લાગે એવી છે કે, મારા- તમારા સુધી આ ગીતો કદી પહોંચ્યા જ નહિ. ઓપીને હટાવવા એ વખતના મોટા ભાગના સંગીતકારો (અને એક ગાયિકા) ખાનગીમાં એક થયા હતા અને ઓપીના ગીતો બિનાકા ગીતમાલા કે રેડિયો સિલોન પર ન આવે, એને માટે જ્યાં પૈસા ખર્ચવા પડે (જેને જેને આપવા પડે) તે વહિવટ કરીને રાજ કપૂર-મધુબાલાની ફિલ્મ હોવા છતાં ફિલ્મ 'દો ઉત્સાદ'ના ગીતો ય આપણા સુધી પહોંચ્યા નહિ. દેવ આનંદ-મધુબાલા જેવા મોટા સ્ટાર્સ હોવા છતાં ફિલ્મ 'જાલી નોટા'ના ખૂબસૂરત ગીતો મારા-તમારા સુધી પહોંચવા જ ન દીધા. ઓપીનો રથ પૂરઝડપે આ બધાને રોંદી રહ્યો હતો. અલબત્ત, તમે સાચ્ચે જ મુહમ્મદ રફીના (ઓપી અને આશાના પણ) ચાહક હો, તો ગમે ત્યાંથી આ ફિલ્મ 'બંસત'ના તમામ ૧૪ ગીતોની સીડી બનાવી લેવી જોઇએ. તમામ ગીતો ઓપી- સ્ટાઇલ એટલે કે, 'કાશ્મિર કી કલી' કે 'એક મુસાફિર એક હસિના' બ્રાન્ડની તરવરાટવાળા છે. અફસોસ પણ થશે કે, આટલા સુંદર ગીતો ને એમાં ય આપણે રફીના ચાહક, છતાં ફિલ્મ 'બસંત'ના ગીતો કેમ સાંભળ્યા નહિ ? મસ્તીની વાત એ છે કે, 'બસંત' ના તમામ ગીતો આશા-રફીની તોફાની સ્ફૂર્તિથી ગવાયેલા છે. ઓપીના ય મોટા ભાગના ગીતો યાદ કરો તો એમાં સ્ફૂર્તિ પહેલી આવશે. ગીતના મુખડા કે અંતરામાં ગાયક એકાદ જગ્યાએ ઝટકો મારે, એ સ્ટાઇલ એક માત્ર ઓપીની હતી. રિધમ-સૅક્શનમાં (ઢોલક-તબલાંનો તાલ વિભાગ) એક માત્ર ઓપીએ તાળીઓને અનેક ગીતોમાં રિધમ બનાવી. ઘોડાગાડીના ડાબલાંના ઠેકા ઉપર ઓપી નૈયરે ૪૨ ગીતો બનાવ્યા છે. મતલબ સમજ્યા ? આ ઠેકા બદલ્યા વિના 'જરા હૌલે હૌલ ચલ્લો મોરે સાજના...' કે 'યૂં તો હમને લાખ હંસિ દેખેં હે, તુમ સા નહિ દેખા' જેવા ૪૨ ગીતો ઘોડાગાડીના એકના એક ઠેકા સાથે- લય બદલાવ્યા વિના ગાઇ-વગાડી શકો.

નૂતન અને શમ્મી કપૂરના કજોડાની વાત તો આપણે કરી, પણ એ તો આપણે એવું કાંઇ જોયું નહોતું, એટલે માન્યું. વાસ્તવમાં, અભિનયને લાગેવળગે છે ત્યાં સુધી નૂતનથી બેહતરીન અદાકારા આપણી ફિલ્મોમાં કેટલી આવી, એ કેવળ તમે જાણો છો. તમારી પાસે ય એક-બે નામો પડયા હશે, નૂતનને આ ક્રમમાં પાછળ ધકેલવા માટે પણ એટલું તો તમે ય કબૂલ કરશો કે, નૂતને જે કોઇ ફિલ્મમાં કામ કર્યું છે, એમાં તમે એની અભિનયક્ષમતા માટે નાનકડો વાંધો ય કાઢી ન શકો. કબૂલ કે, મધુબાલા કે મીનાકુમારી જેવું મારકણું રૂપ એની પાસે નહોતું, પણ એ ય ઓછી સુંદર નહોતી. કિશોર કુમાર સાથેની ફિલ્મ 'દિલ્લી કા ઠગ'માં આવી પૂજનીય અભિનત્રીએ વન-પીસ સ્વિમિંગ- કૉસ્ટયુમ પહેર્યો હતો એ જમાનામાં ત્યારે હો-હા બહુ થયેલી. આ ફિલ્મ 'બસંત'માં એણે એવું કાંઇ પહેર્યું તો નથી, પણ ફિલ્મના રોલ મુજબ એને મૉડર્ન ગર્લ બતાવવાની હતી, એટલે પેલા 'દિલ્લી કા ઠગ'વાળા ફોટા અહીં ખપ પડે વાપરવામાં આવ્યા છે. પણ, આવા તોફાની ઍક્ટર સામે તોફાની રોલમાં (અને તે પણ પાછી ફિલ્મ ફાલતુ...!!!!) નૂતને ઘણું ઊંચા ગજાંનું કામ કર્યું છે. પરફૅક્ટ હાવભાવની એ મહારાણી હતી, તો આ બાજુ શમ્મી કપૂર પણ એને પ્રારંભમાં મળેલી ફિલ્મોને કારણે 'અન્ડરરૅટેડ' રહ્યો, એટલે કે એક અદાકાર તરીકે એનું મૂલ્યાંકન ઇન્ડિયાના ઍલ્વિસ પ્રેસલી જેવું ડાન્સિંગ-હીરોનું રહ્યું, જે સદંતર ખોટું હતું. ગમે તેમ તો ય, એ પૃથ્વીરાજ કપૂરનો દીકરો અને રાજ કપૂરનો ભાઈ હતો...સીધેસીધો હીરો નહોતો બન્યો, 'પૃથ્વી થીયૅટસર્સ'ના 'દિવાર'ને 'પઠાણ' જેવા અનેક નાટકોમાં કામ કરીને આવ્યો હતો. ઍક્ટર તરીકે એ કેટલો ગ્રેટ હતો, એ જોવું હોય તો ફક્ત 'બ્રહ્મચારી' જ નહિ, 'ઉજાલા' અને 'અંદાઝ' જેવી પણ એની ફિલ્મો જુઓ. ફિલ્મ પ્રોફેસર અને 'જંગલી' પણ અભિનયક્ષમતાની દ્રષ્ટિએ કોઈ સામાન્ય ફિલ્મો નહોતી. કમનસીબે, ભારતના ફિલ્મચાહકોને 'ઍક્ટિંગ' વિશે બે વાક્યો બોલવાના આવે, એટલે ત્રણ જ નામો બોલતા આવડે. હું તો અંગત રીતે, શશી કપૂરને ય ઊંચા દરજ્જાનો ઍક્ટર માનું છું...જો તમે એની ફિલ્મ 'કલયુગ' જોઇ હોય તો !

બધા હવે તો કબુલ કરે છે કે, પ્રાણ સાહેબથી વધુ અસરકારક વિલન ફિલ્મ ઇન્ડસ્ટ્રીમાં બીજો કોઇ થયો નથી. માથે ખોટા વાળની વિગ પહેરતા તો એ બહુ પાછલી ફિલ્મોમાં થયા, નહિ તો થોડા પણ અસલી વાળમાં ય એ બહુ ખુબસુરત લાગતા હતા. શરીરને પરફૅક્ટ મૅચ થાય એવા કપડાં પ્રાણ જેટલા તો બહુ ઓછા હીરોને સૂટ થતા હતા. અદાકાર તો બેનમૂન પણ અંગત જીવનમાં ય પ્રાણ સાહેબ જેવા સજ્જનો આ ફિલ્મનગરીએ બહુ ઓછા જોયા છે.

પણ જ્હૉની વૉકર (મૂળ નામ, 'બદરૂદ્દીન જમાલુદ્દીન કાઝી')ને એક સુપર્બ કૉમેડિયન તો માનવો પડશે. ઇન્દોરમાં જન્મેલા જ્હૉની વૉકર બીજા ૯-ભાઈ-બેન હતા...(''જીયો મેરે લાલ...'') પણ ગરીબનો દીકરો હોવાથી નાનપણથી જ એણે બસ-કન્ડક્ટર, આઇસ-કૅન્ડી કે ફ્રૂટની લારીઓ ફેરવી. કૉમેડીમાં મેહમુદનો તો કોઇ સાની નથી-જ્હૉની વૉકર પણ નહિ, તેમ છતાં ય, પબ્લિકને હસાવવા માટેની એની ટીપિકલ સ્ટાઇલ હતી, તે લાજવાબ હતી...ખાસ કરીને, ડાયલૉગ્સમાં વચ્ચે વચ્ચે બહુ અસરકારક રીતે ઇંગ્લિશ શબ્દો ગોઠવી દેવાની. જેમ કે, આ ફિલ્મ 'બસંત'ના એક દ્રષ્યમાં પબ્લિકને ઊલ્લુ બનાવવાના ધંધામાં એ પડયો છે. ફૂટપાથ પર પબ્લિક ભેગું કરીને સફેદ વાળ કાળા કરવાની એ દવા વેચે છે, જે લગાડતા જ, માથે હોય એ વાળે ય ઉતરી જાય. એક ગ્રાહકના વાળ ઉતરી જતા એ ખીજાયો ત્યારે જ્હૉની કહે છે, ''જબ તક યે સફેદ બાલ, યાને કી પુરાની ક્વૉલિટી કા માલ નીકલેગા નહિ, તબ તક નયા માલ આયેગા કૈસે ?'' બહુ ઓછાને ખબર હશે કે, જ્હૉની વૉકર ફિલ્મ ઍક્ટ્રેસ શકીલાની બહેન નૂરને પરણ્યો હતો. ગુરૂદત્તની જ ફિલ્મ 'આરપાર'ના ગીતા-રફીના ગીત 'અરે ના ના ના ના મેરી તૌબા, તૌબા કાયકુ કરતા...' ગીત જ્હોનીએ એની પત્ની નૂર સાથે ફિલ્મમાં ગાયું હતું. નવાઇ લાગે પણ જીંદગીભર દારૂડીયાની ઍક્ટિંગ કરનાર જ્હૉનીએ જીંદગીમાં શરાબ ચાખ્યો પણ નહતો. જોવાની ખૂબી એ છે કે, મેહમુદને ફિલ્મોમાં લાવનાર જ્હૉની વૉકર, પણ બન્ને વચ્ચે કદી બન્યું નથી, છતાં ય મેહમુદની સગી બહેન મીનુ મુમતાઝ અને જ્હૉની વૉકરની જોડી અનેક ફિલ્મોમાં ચમકી હતી.

ફિલ્મના અન્ય કલાકારોમાં ફિલ્મ 'પાકીઝા'માં સાપવાળા દ્રષ્યનો વૉચમૅન જગદિશ કંવલ પુરાણો વિલન હતો. અત્યંત કદરૂપો ચહેરો હોવાને કારણે એને આવા રૉલ આસાનીથી મળી રહેતા. આવો જ બીજો ચરીત્ર અભિનેતા ઉમા દત્ત હતો. યાદ હોય તો ખૂબ લાંબો-પહોલો, સફેદ વાળવાળો અને બૅઝ-વૉઇસને કારણે ઉમાદત્ત પોલીસ-ઈન્સ્પૅક્ટરના રોલ કે ગુંડામાં ઘણો ચાલ્યો. ફિલ્મ 'બસંત'ની શરૂઆતમાં જે કરોડપતિનો જગદિશ કંવલ રૂ. ૯-લાખનો હાર મારે છે અને એ બચાવનાર શમ્મી કપૂરને પોતાના બંગલે બોલાવીને રૂ. ૧,૦૦૦/-ના ઈનામની ઑફર કરે છે, તે ખૂબ પીઢ અભિનેતા ગુજરાતી વિઠ્ઠલદાસ પાંચોટીયાએ અનેક ફિલ્મોમાં કામ કર્યું હતું. એમની દીકરી શ્રદ્ધા પાંચોટીયાએ પણ થોડી ગુજરાતી ફિલ્મોમાં કામ કર્યું હતું. કમ્મો અને કક્કુ બન્ને ડાન્સરો હતી, પણ કક્કુ ફિગરની દ્રષ્ટિએ ખપાટીયું હતું, જ્યારે કમ્મો ભરાવદાર શરીરને કારણે ઘણી કામુક લાગી શકતી.

ફિલ્મની વાર્તામાં તો ફિલ્મ બનાવનારા કે એમાં કામ કરનારાઓ ય બહુ પડયા નથી, છતાં ય આટલી ઘટીયા ફિલ્મ શેની ઉપર હતી, એ બતાવવા એના અંશો જોઇ લઇએ, એટલે આપણે છુટા : નોકરીની તલાશમાં શમ્મી કપૂરને, ઘેરથી ભાગી છુટેલી કરોડપતિ બાપની મૉડર્ન દીકરી નૂતનનો ભેટો થાય છે, જે નાલાયક પ્રાણના પ્રેમમાં હોય છે. ભાગમભાગીમાં નૂતન પાછી પ્રાણને પડતો મૂકીને શમ્મી કપૂરને પ્રેમ કરવા લાગે છે. વચમાં ખિસ્સાકાતરૂ જ્હૉની વૉકર ફિલ્મની વાર્તાની કોઇ જરૂરત વગર આખી ફિલ્મમાં આવતો-જતો રહે છે. છેલ્લે વિલન અને હીરોની મારામારી અને હીરો-હીરોઇન ભેગા થઇને ફિલ્મ પૂરી કરે છે.