Search This Blog

18/01/2015

'સાવન ભાદોં' (૭૦)

ફિલ્મ : 'સાવન ભાદોં' (૭૦)
નિર્માતા-નિર્દેશક : મોહન સેહગલ
સંગીત : સોનિક-ઓમી
ગીતકાર : વર્મા મલિક
રનિંગ ટાઈમ : ૧૬-રીલ્સ
થીયેટર : રીલિફ (અમદાવાદ)
કલાકારો : નવિન નિશ્ચલ, રેખા, રણજીત, શ્યામા, નરેન્દ્રનાથ, આગા, જયશ્રી તલપડે, ઇફ્તિખાર, કૃષ્ણધવન, ચંદ્રિમા ભાદુરી, સુષ્મા, મધુકર, દેવીચંદ, પરદેસી.


ગીતો
૧. સુન સુન સુન ઓ ગુલાબી કલી, તેરી મેરી બાત... - મુહમ્મદ રફી
૨. કાન મેં ઝૂમખા, ચાલમેં ઠુમકા, કમર પે ચોટી... - મુહમ્મદ રફી
૩. આંખે મેરી મયખાના મયખાના, પી કે હો જા... - આશા-રફી
૪. હે નજરબાજ સૈંયા, નજરીયા ન મારો... - આશા ભોંસલે
૫. મેરા મન ધબરાયે, તેરી આંખો મેં નીંદ ન આયે... - આશા ભોંસલે
૬. એક દર્દ ઉઠા, હાય ની એક દર્દ ઉઠા, એક બેદર્દી કે... - ઉષા-આશા
૭. અભી બચપના અભી લડકપન ઔર નાદાન ઉમરીયા... - આશા ભોંસલે

મને યાદ છે, તદ્દન નવા હીરો-હીરોઇન હોવા છતાં અમદાવાદમાં ફિલ્મ 'સાવન-ભાદોં' આવી એવી જ ખૂબ ચાલી. ખાસ આકર્ષણ તો એની 'ફાઈટ્સ'નું હતું. રેખા કે નવિનને તો અગાઉ કોઈએ જોયેલા નહિ, પણ આવી મસ્તમજાની ફાઈટિંગ પ્રેક્ષકોએ સુનિલ દત્તે પોતાના ભાઈ સોમ દત્ત, વિનોદ ખન્ના અને લીના ચંદાવરકરને લઇને બનાવેલી ફિલ્મ 'મન કા મીત' સિવાય બીજી કોઈ ફિલ્મમાં જોવા મળેલી નહિ. સમજો ને, '૬૦નો આખો દાયકો પેમલા-પેમલીની એ જ ઘીસીપીટી ફોર્મ્યુલા ઉપર ચાલતો, એમાં લોકો ય કંટાળ્યા હતા... (એક તો, મોટા ભાગનાઓની પોતાની લવસ્ટોરીઓ કૂવે પડવા ગઈ હોય ને ફિલ્મ જોવા જઇએ એમાં ય હીરો છેલ્લા રીલ સુધી તડપતો હોય...!)

એને બદલે, 'સાવન ભાદોં'માં પૈસાવસૂલ મારામારી અને એ ય પહેલા રીલથી જ શરૂ... વળી એનો હીરો નવિન નિશ્ચલ ભલે નામ જરા અટપટું હતું તો ય-જોવો ગમે એવો હતો. લોકો ખોબા ભરી ભરીને મારામારીઓ માણતા ગયા. આજે સાવ ક્ષુલ્લક લાગે કે, આ તે કોઈ ફિલ્મ જોવાની રીત છે, કે મારામારીમાં બધા ખુશ ?

પણ જગતભરની ફિલ્મોનો શાસ્વત નિયમ છે કે, મારામારીઓ બીજા કરતા હોય, એમાં આપણને વાગવાનું ન હોય તેમ જ 'આઇ વિટનેસ' તરીકે પોલીસ-સ્ટેશનના ધક્કા આપણે ન ખાવાના હોય તો ભલે ને દિલીપકુમાર ને પ્રાણ બથ્થંબથ્થા કરતા ! આ મનુષ્ય સ્વભાવ છે કે, ઘેર આપણે ય એ બધું મન મૂકીને કરતા હોઈએ, પણ આગળ જતી રીક્ષામાં કોઈ કપલ 'હખણું' બેઠું ન હોય, તો આપણી ગાડી ધીમી પાડી પાડીને પેલા લોકોને જોયે રાખીએ છીએ, એમ મારામારી બીજા કરતા હોય તો જોવાનો પડી જાય ટેસડો ! સુઉં કિયો છો ?

રેખાની (જન્મ તા. ૧૦ ઓક્ટોબર, ૧૯૫૪) પણ આ પહેલી ફિલ્મ હતી. કોઈ માની ન શકે, એટલી હદે દેખાવમાં એ ફાળતુ લાગતી હતી ને એમાં ય, એ વખતની ઑલમોસ્ટ દરેક ફિલ્મોમાં માથામાં ગૂંચળા વળેલી વિગો ને હાથ અડે તો ડાઘા પડી જાય, એવા એ બધીઓના ચેહરાના મેઇક-અપ. અમિતાભ સાથેના સંબંધ દરમ્યાન એ જેટલી ખૂબસુરત લાગતી હતી, એ રેખા એ જમાનામાં કાંઈ બારે મૌસમ મનમોહક નહોતી લાગતી. પણ બકસમ બ્યુટીવાળી સાઉથ ઇન્ડિયન બ્યુટી તો એ ય ખરી, એટલે આ ફિલ્મ 'સાવન ભાદોં' હિટ જવાને કારણે એની એક પછી એક અનેક ફિલ્મો આવતી રહી.

સાઉથમાં જો કે એનું નામ મોટું હતું, ફિલ્મ એકટ્રેસ તરીકે જ નહિ, તત્સમયના ખૂબ લોકપ્રિય હીરો-હીરોઇન જેમિની ગણેશન અને પુષ્પાવલ્લીની એ દીકરી હોવાને કારણે ! આમ, બાપ-દીકરી વચ્ચે પહેલેથી જ બોલવાના સંબંધો રહ્યા નથી, પણ સીમી ગ્રેવાલની એક જમાનામાં આવતી ટીવી-સીરિયલ Rendezvous ઉચ્ચાર 'રોન્દેવૂ'માં સીમીએ પૂછેલા સવાલોના જવાબો પરથી એવું લાગતું હતું કે, રેખા પિતાને આજે પણ ખૂબ ચાહે છે, પણ બન્ને વચ્ચે મળવાનું કોઈ અકસ્માત સિવાય ભાગ્યે જ થયું છે. ઇન ફેક્ટ, રેખાનો જન્મ થયો ત્યારે જેમિની (હવે નવી ફેશનમાં ઉચ્ચાર 'જેમિનાઈ' થાય છે.) ગણેશન અને પુષ્પાવલ્લી પરણ્યા નહોતા... (ફિલ્મોની ભાષામાં, રેખા... નાજાયઝ ઔલાદ...!) રેખા બાળકમાંથી કિશોરી થઇ ત્યાં સુધી જેમિનીએ રેખાને 'પોતાની' પુત્રી નહોતી માની અને રેખા કોઈને પિતાનું નામ પણ આપતી નહોતી, પણ '૭૦ની સાલમાં આ ફિલ્મ 'સાવનભાદોં' રીલિઝ થતા જ એ સ્ટાર બની ગઇ અને પત્રકારોની ધોધમાર પૂછપરછ પછી પોતે 'જેમિની ગણેશનની પુત્રી છે, એવું સ્વીકાર્યું. એ વાત જુદી છે કે, સ્ટાર બની ગયા પછી જેમિનીએ સામે ચાલીને રેખા સાથે સમાધાનની ઓફર મોકલી, પણ બેબી ક્યારેય તૈયાર ન થઈ.

દરમ્યાનમાં એક મજાની વાત બની ગઈ. 'સાવનભાદોં'ને રેખાની પહેલી ફિલ્મ ગણવી હોય તો ગણો, બાકી એની પહેલી ફિલ્મ વિશ્વજીત સાથેની 'અંજાના સફર' હતી, જેમાં વિશ્વજીત સાથે હોઠ-ટુ-હોઠના ચુંબનનું દ્રષ્ય ખળભળાટ મચાવી ગયું. બન્નેના ચુંબનનો ફોટો વિશ્વપ્રસિધ્ધ 'લાઈફ' મેગેઝીનના કવર-પેજ પર છપાયો, એમાં ભારતીય સેન્સર બોર્ડે આ ફિલ્મ જ રદબાતલ કરી નાંખી. બદનામીથી બચવા રેખુ ખોટું ય બોલી હતી કે, એની સાથે બનાવટ કરીને ચુંબનનું દ્રષ્ય ઝડપી લેવાયું હતું... (લુચ્ચીઇઇઇઇ... !!!)

નવિન વિશે તો અગાઉની ફિલ્મ 'વિક્ટોરિયા નં. ૨૦૩'માં આપણે લખી ચૂક્યા છીએ, પણ એની પણ આ પહેલી જ ફિલ્મ હતી, તે વિલન રણજીત અદ્ભૂત વિલન હોવા છતાં કાયમ 'અન્ટરરેટેડ' જ રહ્યો. મહાન ખલનાયકોની યાદીમાં પ્રાણથી માંડીને પ્રેમ ચોપરાઓ સુધી ઘણા બધા આવે, પણ રણજીતને માર્કેટિંગ કરતા આવડયું નહિ હોય ! જોવાની ખૂબી છે કે, ફિલ્મોમાં શરાબ, સિગારેટ અને સુંદરીઓથી ઘેરાયેલો રહેતો અને ટાઈમ બચતો હોય તો હીરોઇન ઉપર બળાત્કારે ય કરી આવતો રણજીત અંગત જીવનમાં દારૂ કે સિગારેટ કદી પીતો નથી. (... સુંદરીઓ બાબતે એણે કોઈ ઘટસ્ફોટ કર્યો નથી !) મૂળ અમૃતસરના ગોપાલ બેદીને 'રણજીત' નામ સુનિલ દત્તે આપ્યું હતું. આં ય, આપણા દેશમાં હીરો સિવાય બીજા કોઇને હીરો ગણવામાં આવતા નથી, નહિ તો... ફિલ્મ 'નમકહલાલ'માં અમિતાભ બચ્ચન ક્રિકેટની ઇંગ્લિશ કોમેન્ટ્રી બોલે છે, ત્યારે રણજીતે આપેલા ચેહરાના હાવભાવમાં પણ બચ્ચનની સફળતા છુપાઈ હતી. વિલનો આપણા દેખતા હીરોના હાથે પિટાય છે, એટલે હીરો હીરો લાગે છે... સુઉં કિયો છો ?

અહીં જો કે એની પહેલી ફિલ્મ હોવાથી એને વિલન હોવા છતાં બહુ નાનો અને ફાલતુ રોલ એટલે સુધી અપાયો છે કે, શરૂઆતમાં કોઈ ૪-૫ દ્રષ્યો પૂરતો એ રેખાના ભાઈ તરીકે આવી ગયા પછી ફિલ્મના વાર્તાલેખક અને દિગ્દર્શક બન્ને મુંઝાઈ ગયા હશે કે, આને પાછો કઇ રીતે બોલાવવો, એમાં કોઈ લેવાદેવા વિનાનો એને ગૂમ કરી દેવાયો છે. ફિલ્મનો મુખ્ય વિલન તો પ્રેમનાથ-રાજેન્દ્રનાથના નાના ભાઈ નરેન્દ્રનાથને બનાવાયો છે.

નરેન્દ્રનાથ ખૂબ નાની વયે દારૂ ઢીંચી ઢીંચીને રામદરબારમાં પહોંચી ગયો. આમે ય, એકટર તરીકે એનામાં કોઈ શહૂર નહોતા. પ્રેમનાથનો ભાઈ ન હોત તો ભોજપુરી ફિલ્મોમાં ય ન ચાલત. શશી કપૂરનો એને માની લીધેલો જબરદસ્ત વહેમ હતો. હેરસ્ટાઈલથી માંડીને કપડાં, હરકતો, સંવાદો બોલવા... બધું શશી કપૂર ઉપર ગયેલું.

યસ. ફિલ્મનું સૌથી મોટું જમાપાસું જયશ્રી.ટી.ના મનમોહક નૃત્યોનું છે. જીંદગીભર આપણે હેલન-હેલન કરવામાં બીજી એવી જ વર્સેટાઇલ હેલનોને ભૂલી ગયા, એમાંની એક જયશ્રી ટી.અફ કોર્સ, હેલનનો દેખાવ, ફિગર, આવડત, નૃત્યોની જાણકારી કે 'ગ્રેસ'ની સરખામણીમાં તો આજે ય કોઈ ડાન્સર-એકટ્રેસ ન આવે, પણ જયશ્રી ટી.નો ફિલ્મ 'શર્મિલી'ના 'રેશમી ઉજાલા હૈ, મખમલી અંધેરા...' જેવા સેંકડો ડાન્સ યાદ કરો તો ખ્યાલ આવશે કે, ભલે સુંદરતા આ છોકરીથી કોસો દૂર હતી, પણ એક ડાન્સર તરીકે એનું મૂલ્યાંકન કોઈ પણ ડાન્સરથી એક દોરો ય ઓછું કરાય એમ નથી. બસ. હાઈટમાં જરા નહિ, ઘણો માર ખાઈ ગઈ...બાકી બોડી તો કેબરે ડાન્સરનું હોવું જોઇએ એટલા પૂરતું તો સેક્સી હતું જ ! એ તો જો કે, બધાને ખબર છે કે હીરોઇન નંદાની આ જયશ્રી સગી ભાભી થાય. બન્ને વચ્ચે સંબંધો ખૂબ સારા હતા... (નંદા જો સગપણમાં થતી હોય, તો કોને સંબંધો સારા ન હોય ?) એની એવી જ બટકી બહેન મીના ટી.એ પણ ફિલ્મોમાં ઘણા હવાતીયાં માર્યા, પણ બહુ બહુ તો એ કોમેડિયનની બુધ્ધિની લઠ્ઠ પ્રેમિકા સિવાય કોઈ રોલ સારો મેળવી ન શકી.

દુઃખ પહોંચાડી ગયા સંગીતકારો સોનિક અને ઓમી. એક 'દિલ ને ફિર યાદ કિયા'ને બાદ કરતા કઇ ફિલ્મમાં એમનું સંગીત સાંગોપાંગ પાર ઉતર્યું ? એક એકને સુરમા કહેવડાવે એવા સ્ટાર સંગીતકારોની વચ્ચે તમને એક તક મળે, એમાં છવાઈ જવાનું હોય, પણ પ્રજ્ઞાાચક્ષુ સંગીતકાર સોનિક અને તેમના ભત્રીજા ઓમી એક જમાનામાં સંગીતકાર રોશનના આસિસ્ટન્ટસ હોવા છતાં પોતાની ફિલ્મોમાં કાંઈ ઉકાળી ન શક્યા. એમને બેનીફિટ ઓફ ડાઉટ એ ધોરણે આપી શકાય કે, આ કાકા-ભત્રીજા ફિલ્મોમાં સ્વતંત્ર સંગીતકારો તરીકે આવ્યા, ત્યારે માર્કેટમાંથી એકેક સંગીતકાર ફ્લોપ થઇ ચૂક્યો હતો. નૌશાદ, શંકર-જયકિશન,મદન મોહન, રોશન, કલ્યાણજી-આણંદજી કે... તમે જે નામ બોલો ને... બધા ધંધાની દ્રષ્ટિએ ખલાસ થઇ ચૂક્યા હતા, ત્યારે સોનિક-ઓમી માટે ટકવું જ મુશ્કેલ થયું. હજી પ્રાણ-બિંદુવાળી ફિલ્મ 'ધર્મા'ની કવ્વાલી, 'ઇશારોં કો અગર સમઝો, રાઝ કો રાઝ રહેને દો...'ને કારણે દીવો ઝળહળતો દેખાય છે. (આ કવ્વાલી આ બન્નેના અંગત જીવનમાં બનેલા એક પ્રસંગ પરથી પ્રેરણા લઈને બનાવાઈ હતી. સોનિક-ઓમી કવ્વાલીના કોક પ્રોગ્રામમાં નિર્ણાયક તરીકે ગયા હતા, ત્યાં સામસામા કવ્વાલો વચ્ચે અચાનક ઝગડો થયો ને બન્ને પક્ષો મારામારી ઉપર આવી ગયા. પ્રોગ્રામ તો બંધ રહ્યો પણ આ ઘટનામાંથી 'રાઝ કી બાત કહે દૂં તો, જાને મેહફીલ મેં ફિર ક્યા હો ?' કવ્વાલી બની. યસ. આ બન્ને શક્ય હોય ત્યાં સુધી લતા મંગેશકરને લેતા જ નહોતા, છતાં એક ફિલ્મ 'ટ્રક-ડ્રાયવર'ના એક ગીતમાં લતા પાસે રાગ શુધ્ધ મારવા ગવડાવીને આ બન્ને માની ન શકાય એવી કમાલ કરી દેખાડી. એ વાત જૂદી છે કે, ગીત કાંઈ રેડિયે-રેડિયે બહુ વાગતું નહોતું, પણ સંગીતના જાણકારો માટે આ ગીતે તો લતાને પણ ઊંચા આસને બેસાડી. 'દેની થી જુદાઈ તો પ્રિત ક્યું બનાઈ...' ક્યા બ્બાત હૈ...? ગીતના બન્ને અંતરા કેવા મધુરા છે ! આ બન્નેએ રફી સાહેબ પાસે ગવડાવેલું ફિલ્મ 'મહુવા'નું મૈંને તેરે લિયે રે જગ છોડા, તુ મુઝકો છોડ ચલી... સ્ટેજ-પ્રોગ્રામોમાં લેવું જ પડે. એટલું પોપ્યુલર છે. એવી જ રીતે, મુકેશને ઉત્તમ ગીતો આપવા માટે ય આ બન્ને થેન્કસ કહેવા પડે - ખાસ તો, 'સંસાર હૈ એક નદીયા, દુઃખસુખ દો કિનારે હૈ...' માટે...

મોહન સેહગલ આજના ગુજરાતી નિર્માતા-દિગ્દર્શક સંજય લીલા ભણસાલીના સસુરજી થાય. સંજયની બહેન બેલા મોહન સેહગલના દીકરા દીપક સાથે પરણી છે. મહાન ગાયક કે.એલ.સેહગલ પણ પંજાબના જલંધરના અને મોહન પણ ત્યાંના જ, પણ બન્ને વચ્ચે ગામ અને અટક શૅર કરવા સિવાય કોઈ સંબંધ નથી.

શરૂઆતમાં તો મોહન કિશોર કુમારના ભારોભાર પ્રેમમાં હતા અને બધી ફિલ્મો કિશોરને હીરો લઇને જ બનાવી, અધિકાર, ન્યુ દિલ્હી, અપના હાથ જગન્નાથ અને કરોડપતિ. પણ ન્યુ દિલ્હી સિવાયની બધી ફિલ્મો પિટાઈ ગઈ. પછી દેવર, કન્યાદાન, સાજન, રાજા જાની, વો મૈં નહિ અને એક હી રાસ્તા જેવી ફિલ્મો બનાવી.

ટુંકમાં, રેખા તમારા સગામાં ન થતી હોય, તો આ ફિલ્મ જોવા જેવી ખરી.

No comments: