ગુજરાતીઓને રેસ્ટોરન્ટમાં બેસતા આવડતું નથી !

સંદર્ભ એવો પકડાયો છે કે, એક જૂની સત્યઘટના અહીં ફરીથી લખવી પડે છે.

મારા લગ્ન થયા ત્યારે પત્ની અને ફાધર-મધર સાથે ખાડીયાની ખત્રી પોળમાં ૧૦-બાય-૧૦ ની બે રૂમોમાં અમે રહેતા. રહેતા એટલે કે, 'પડયા રહેતા'. સીધો હિસાબ છે કે, પ્રાયવસી જેવું કાંઈ હોય નહિ. મારે પત્ની સાથે પ્રેમના જોશોજૂનુનમાં ફક્ત 'આઈ લવ યૂ' કહેવું હોય તો ય મધરને, કામનું બહાનું બતાવીને વાઈફને ખાડીયા ગૅટ સુધી ચાલતા લઈ જવી પડતી. આજુબાજુ જોતા રહેવાનું કે, કોઈ સાંભળી ન જાય. આ ઘટનાક્રમ રોજનો. ખાડીયા ગૅટના કોક ખાનગી ખૂણામાં પહોંચીએ નહિ, ત્યાં સુધી 'આઈ લવ યૂ' કહેવાય નહિ... આવતી-જતી બીજી કોઈને ય ના કહેવાય ! વળી, એ દિવસોમાં ખાડીયામાં મોટા ભાગે લાડ, ખડાયતા ને મચકણીયા વૈષ્ણવો રહે, એટલે એકબીજાને રસ્તામાં મળે ત્યારે 'જયશ્રી કૃષ્ણ' કહેવાનો દસ્તુર હતો. સારૂં પાત્ર હોય તો હું ય કહેતો. વાઈફને 'આઈ લવ યૂ' કહેવા લઈ જવાની હોવાથી, ફિકર એક જ વાતની હતી, કે સામેથી 'જે શી ક્રસ્ણ' બોલતા કોઈ કાકી આવતા હોય, એમને 'જયશ્રી કૃષ્ણ' ને બદલે 'આઈ લવ યૂ' કહેવાઈ ન જાય...! કાકી સાચું માની લે તો, આપણે તો કાકી ૧૦-૧૨ વર્ષમાં ફાઈનલી પતે નહિ, ત્યાં સુધી ભરાઈ જઈએ ને ? આવા લોચા મારવામાં વાઈફને તો મેં હજારો વાર 'જયશ્રી કૃષ્ણ' કહી દીધું છે. બહુ સાચવીને વાઈફને ખાડીયા ગૅટના જે ખૂણે ભીડ ઓછી હોય ત્યાં લઈ જઈને 'આઈ લવ યૂ' કહી દેવાનું. એ વાત જુદી છે કે, ત્યાં સુધીમાં સઘળાં જોશોજૂનુન ઓગળી ગયા હોય !

આ મકાન બહુ નાનું પડતું એટલે, ભજન-કિર્તન માટે ખાડીયાના મોટા સુથારવાડાની પોળમાં અમે બે-રૂમ રાખ્યા હતા, આખો દિવસ રહેવાનું ખત્રી પોળમાં. હજી ધગધગતી જુવાની ફૂટુફુટુ થઈ રહી હતી અને ઝાડ નીચે ફેરફૂદરડી કરતા શશી કપૂર અને નંદાને કોઈ ફિલ્મમાં હજી હમણાં જ જોઈને આવ્યા હોઈએ, એટલે ભલે ઘરમાં ઝાડ ન ઊગાડાય, પણ શશી કપૂર નંદાના કપાળની લટ ઉડાડતો, એમ હું ય વાઈફના કપાળની લટ તો ઊડાડી શકું ને ? આમાં તો જેટલું ફાવે, એટલું જ કરવાનું હોય ! આપણે નવા નવા, એટલે કલાત્મક ઢબે લટો ઉડાડતા ન આવડે. કૅરમના સ્ટ્રાઈકરથી શોટ મારતા હોઈએ, એમ પેલીને લટને ઊડાડવાની. આમાં ભલે કલા ન હોય, પણ રોમાન્સ જરૂર રહેતો.

જવાબમાં એ ય પાછું મીઠું શરમાય ને આપણે બીજી વાર લટ ઉલઝાવીએ, એવું આમંત્રણ એની આંખોમાં હોય.. કેમ જાણે ઘરમાં આપણે બીજા કોઈ કામધંધા જ ના હોય...! આ તો એક વાત થાય છે !

લગ્ન હજી પહેલીવારના અને એ ય તાજાંતાજાં થયેલા, એટલે સ્વાભાવિક છે કે, બન્નેને ઈવન વાતો કરવા ય પ્રાયવસી જોઈએ. વાઈફ મને કોઈ રેસ્ટોરન્ટમાં જવાનું કહે. ત્યારે હું એને કહેતો કે, બ્રાહ્મણનો દિકરો થઈને હું રેસ્ટોરન્ટમાં નોકરી કરવા જઉં, એ સારૂં નહિ લાગે. વળી, મને હાથમાં પ્લૅટ પકડીને, ખભે પીળા પટ્ટાવાળા મરૃન રંગના કપડાં સારા ય નથી લાગતા. તું ધીરજ ધર. આજ નહિ તો કાલ, સારી નોકરી મળી જશે. એ ચિડાતી, ''અરે હું નોકરી કરવા નહિ, આપણને પ્રાયવસી મળે, માટે રેસ્ટોરન્ટમાં જવાનું કહું છું.''

આવા સંજોગોમાં એક સલૂણી સંધ્યાએ અમે બન્ને ટાઉનહૉલની બાજુમાં ચાલતી એક ઓપન રેસ્ટોરન્ટમાં ગયા. એ ખૂબ ના પાડતી રહી, ''ત્યાં તો તમારા યારદોસ્તો બહુ આવે... આપણે નથી જવું ત્યાં !'' હું ન માન્યો. હજી અમે બેઠા જ હતા અને ફિલ્મ 'મેરે મેહબૂબ'માં રાજેન્દ્રકુમાર સાધનાની હથેળી પોતાના હાથમાં લઈને રમાડતો, એવું મેં કરી જોયું. અફ કૉર્સ, આપણને કાંઈ સાધનાની હથેળી રમાડવા ન મળે... કહે છે કે, ઈમરજન્સીમાં જે મળે એનાથી ચલાવી લો, તો ભવિષ્યમાં દુઃખી નહિ થાઓ. મે વાઈફનો હાથ મારા હાથમાં લીધો... લોખંડનો ગરમ તાવેથો પકડાઈ ગયો હોય, એવું લખલખું બદનમાં પસાર થઈ ગયું. ઉષ્ણતામાન એની હથેળીનું વધારે નહતું, પણ કોઈ જોતું તો નહિ હોય ને, એવો આપણને ડર, એમાં નાનકડાં મકાનને કારણે આવા લખલખાં તો અડધી રાત્રે ઘરમાં ય મને તો આવે રાખે... કોઈ પંખો ચાલુ કરો !

કે.એલ. સાયગલ કાનનદેવીની આંખોમાં જોતા હોય, એમ હું હજી વાઈફની આંખોમાં જોવા જઉં ત્યાં જ એક બૂમ સંભળાઈ, ''દાદુઉઉઉઉ...'' હું ચમક્યો. મારી નાખ્યા. આ તો મિમિક્રી-આર્ટીસ્ટ શ્રી.કાંતિ પટેલનો અવાજ ! એ આવશે તો અમારી પ્રાયવસી પતી ગઈ...! એ બેઠા. મનભરીને બેઠા. અમથું ય કાંતિ પટેલ સાથે હોય ત્યારે આપણા સમગ્ર શરીરના તમામ અવયવોમાંથી ફક્ત કાનનો જ ઉપયોગ થઈ શકે !

એ બેઠા ત્યાં સુધી વાઈફ અકળાતી રહી. ટૅબલ નીચેથી પગના ગોદાં મારીને મને ઈશારા કરતી રહી કે, ''હવે આમને જે શી ક્રસ્ણ કહી દો... તો ઊભા થાય !''

ચારેક મિનિટ પછી કાંતિભાઈએ હસતા હસતા વાઈફને કીધું, ''ભાભી, હું મારી મેળે ઊભો થઈ જઈશ, પણ તમે ક્યારના પગના ગોદાં મારે રાખો છો, એ મારા પગને વાગે છે... મને તો સારૃં લાગે છે પણ, આ બિચારાને તો ખબરે ય નથી.''

હવે આ વાત તો આજથી ૩૬ વર્ષ પહેલાની, પણ રેસ્ટોરન્ટ્સમાં પ્રાયવસી આજે ય ક્યાં મળે છે ? (સમજવામાં લોચા ન મારતા. એ જમાના જેવી પ્રાયવસી મારે હવે ન જોઈતી હોય,.... કોઈને નથી મળતી, એની વાત છે.)

અમદાવાદ, સુરત, વડોદરા, રાજકોટ કે મારા જામનગરની કોઈપણ રેસ્ટોરન્ટમાં જાઓ ગુજરાતીઓની ટૅબલ-મૅનર્સ જોઈને ત્યાં પડેલા કૅચ-અપના એકોએક બાટલા બૂચ ખોલીને ગટગટાવી જવાની દાઝો ચઢે. મારા આ ઝનૂન માટે મને માફ કરવો. વાતમાં વજન લાવવા આ જાતનું ઝનૂન એટલા માટે ઉપડાવ્યું છે કે, રેસ્ટોરન્ટોમાં કૅચ-અપની બૉટલ ખુલે નહિ અને ખુલે તો એને ઊંધી કરીને, ભજનિકો ભારે ઝનૂનપૂર્વક હાથમાં કાંસી-જોડાં અને મંજીરા વગાડે એમ ધ્રુજારી અને ધડબડાટી બોલાવીને ઝટકઝટક કરવાની હોય છે. ઝટકાઝટકી પત્યા પછી બૉટલના તળીયા ઉપર હજાર હાથવાળા હો, એમ હાથ પછાડપછાડ કરો, ત્યારે બે ટીપાં ટોમેટો કૅચ અપના પામી શકો.

હવે તમને અંદાજ આવ્યો હશે કે, રેસ્ટોરાંની બધી બૉટલો ગટગટાવી જવાનું મારૃં ઝનૂન કેવું વિકરાળ હશે !

લોકો બે કારણે કલબ કે રેસ્ટરાંમાં જતા હોય છે. એક તો ઘર કરતા સારૂં જમવાનું મળવાની ગૅરન્ટી અને બીજું, બે ઘડી શાંતિ મળે, વાઈફોઝને એક ટંક કિચનની લમણાકૂટ નહિ અને જમતા જમતા આજુબાજુમાં સારા અને હૃદયને ઠંડક આપતા દ્રષ્યો જોવા મળે ! આપણે મનમાં સમજતા બધું હોઈએ, બોલીએ નહિ કે, આમ બહાર નીકળીએ તો ખબર પડે છે કે, ઘેર જમતી વખતે રોજ કેવું મોટું મન રાખીએ છીએ...! જમતા પહેલા ઘણા લોકો ઈશ્વરને પ્રાર્થના અમથે અમથી નથી કરતા હોતા... જય અંબે...!

રેસ્ટરાંની બધી શાંતિઓ છેતરામણીઓ હોય છે. જ્યાં ગુજરાતીઓ હોય ત્યાં શાંતિની અપેક્ષા રાખવી, એ માયાવતિ પાસે ફેશન શોનો રૅમ્પ-વૉક કરાવવા જેવું અઘરૂં કામ છે. ગુજરાતીઓનો મોટો પ્રોબ્લેમ એ છે કે, એ લોકો હોટેલ-રેસ્ટરાંમાં ય બારાત લઈને આવ્યા હોય એવી રમઝટ સાથે દાખલ થાય છે. હોટેલની બહાર એ તમામના પિતાશ્રીઓના નામ કોતરાવ્યા હોય એમ ચીસાચીસ કરતા આખી રેસ્ટરાંમાં ધડબડાટી બોલાવી દે છે. બીજા ગ્રાહકો ય અહીં બેઠા છે એની આ લોકોને પરવાહ હોતી નથી. કેટલું વિશાળ મન ? કે, 'તમે ભલે શાંત બેઠા હો, આવો... તમે ય અમારી ધડબડાટીમાં જોડાઈ જાઓ.' ઘેરથી લાવેલ બૅગ, પર્સ, બાળકોના ગરમ કપડાં, થેલાં - બધું ટેબલ ઉપર મૂકશે. એક-બે બાળકોને ટેબલ ઉપર બેસાડીને રમાડવા માંડશે. સૉલ્ટ-પૅપરની નાનકડી બૉટલો ઘુઘરા હોય, એમ ''આ લૂ લ્લૂ... આ લૂ લ્લૂ... માલું ડિકું...'' બોલીને છોકરીઓને રમાડવા માંડશે. કૉલેજના ગ્રાઉન્ડમાં એન.સી.સી.ના કૅડેટ્સ કસરતો કરવા આવ્યા હોય એમ આ લોકો ''પપ્પા અહીં બેસશે... મૉમ તમે પપ્પાની બાજુમાં આઈ જાઓ... જીગુ, તું સામે જતી રહે... વિમ્પી, તું સાઈડમાં જતી રહે... એટલે ટેણીયા-મેણીયા સચવાય...'' આ બધી ગોઠવણી નિષ્ફિકર અવાજે ચાલતી હોય, એટલે આજુબાજુ બેઠેલા બધાઓનું ધ્યાન એમનામાં લાગેલું રહે. છેક સુધી ખુરશીઓ ઍડજસ્ટ ન થતી હોય, એટલે બાજુના ગ્રાહકોને દયા આવે કે, ''ભ'ઈ, તું મારા ટેબલ પર આવી જા ને મારી ખુરશી લઈ લે... હું હોટેલની બહાર ઊભો ઊભો જમીશ... પણ તું જાળવ્યો જા...''

એ લોકોના બેઠા પછીય આપણને નિરાંત નહિ. લાઈફમાં પહેલી વાર હોટેલમાં આવ્યા હોય, એમ મોટે મોટેથી વાતો અને હાહાહિહિહૂહૂ કરશે. હોટેલ-મૅનર્સ કે ડીસન્સી ભૂલી જવાની ! મઝા તો સ્ટયુઅર્ડને ઑર્ડર બૂક કરાવે ત્યારે આવે. મોટા ભાગના ગુજરાતીઓને મૅન્યુ મુજબ ઑર્ડર કરતા આવડતો નથી ને એમાં એમનો કોઈ વાંકે ય નથી. ન આવડે એ ગૂન્હો નથી, પણ બધું આવડે છે, એટલું એમની સાથે આવેલાઓને સાબિત કરવા મિનિટો સુધી મૅન્યુ વાંચી લીધા પછી સ્ટયુઅર્ડને પૂછશે.

''ખાને મેં ક્યા ક્યા હૈ ?'' અલ્યા ગધેડા, સામે મૅનુ પડયું છે, તું સવારનો વાંચવાંચ કરે રાખે છે અને ખાસ વાત તો એ છે કે, તું હોટેલમાં આવ્યો છું તો ખાવા-પીવાની જ વાત હોય... અહીં ખેતરમાં વપરાતા ટ્રેક્ટરના ટાયર-ટયુબનો ઑર્ડર આપવાનો નથી, તે પૂછે છે, ''ખાને મેં ક્યા હૈ ?'' આખરે ઑર્ડર એવો આપે ને બધો માલ આવે, ત્યારે હેબતાઈ જાય. પૂરેપૂરો ભરાઈ ગયો હોય કે, આ ખાવાનું કઈ રીતે ? નાચોસ નામ મઝાનું લાગ્યું એટલે ઑર્ડર આપી દીધો પણ નાચોસ આવે ત્યારે ઉલ્લુ બન્યાની ખબર કોઈને પડવા ન દે કે, આ તો જાણે પાપડ ઉપર ચીઝ ચોપડીને આપી દીધું હોય, એને આ લોકો નાચોસ કહે છે. 'બિસ્સી બેલા' નામ મઝાનું પણ પેલો ઑર્ડર લઈ આવે ત્યારે ખબર પડે કે, આપણા ઘરની વઘારેલી ખીચડીને આ લોકો 'બિસ્સી બેલા' કહે છે...!

આખી હોટેલમાં બેઠેલા બધા ગ્રાહકોને ઊભા થઈને વારાફરતી આમના માથા ઉપર ગરમ સાંભાર ઢોળી આવવાની દાઝો એટલા માટે ચઢે કે, સાલાઓએ પોતે જમી લીધું એટલે ગળામાંથી બહુ વિકૃત ઓડકારો ખાવાના ચાલુ કરી દે. સુજ્ઞા શ્રોતાઓને કદી ય ખબર ન પડે કે, શરીરની કઈ સાઈડમાંથી એણે આવા અવાજો કાઢ્યા છે ! જડબું ફાડીને બધાના દેખતા ટુથપિક વડે દાંતમાં હળીઓ કરવા માંડે. સાલાઓ લૂછે પણ ટેબલક્લોથ ઉપર, એટલે એના પછી આવનારો ગ્રાહક હલવઈ જાય ! સુઉં કિયો છો ?

અમદાવાદના પાનકોર નાકા પાસે ખૈરાતી હોટેલની બહાર ગરીબોને ખૈરાત એટલે કે દાનમાં મળેલું મફત જમવાનું મળે છે... મુસલમાનો પોતાની શક્તિ પ્રમાણે બે-ત્રણ ગરીબોના જમવા માટે દાન આપી દે, એટલે વારાફરતી હોટેલવાળો બોલાવતો જાય. રોજ સાંજે અનેક ગરીબો ઊભડક પગે લાઈનમાં બેઠા હોય... એક અવાજ ન આવે કોઈનો...!

હોટેલ-મૅનર્સ તો એ લોકોની કહેવાય ને ?

સિક્સર

ગીરધરનગરની એક જનરલ હૉસ્પિટલની બહાર બૉર્ડ માર્યું છે, ''અહીં બૂટ-ચપ્પલની ચોરી થતી હોવાથી કોઈએ બૂટ-ચપ્પલ કાઢવા નહિ.''

આવી ચૉરીઓ ડૉક્ટરો એકબીજાના દર્દીઓ તફડાવીને કરતા હોય છે, એ ધ્યાનમાં રાખીને નવું બૉર્ડ લગાવવાનું સૂચન મેં ડૉ. અગ્રવાલને કર્યું.

''અહીં દર્દીઓની ચોરી થતી હોવાથી કોઈએ દર્દીઓને બહાર મૂકીને આવવું નહિ.''