'વો મૈં નહિ'

- 'વો મૈં નહિ'માં વાર્તાની જરૂરત હશે, પણ મોહન સેહગલે આ ફિલ્મમાં બધી સૅક્સી લાગતી અભિનેત્રીઓ જ લીધી છે, એમાં બહુ જાણીતું નામ આશા સચદેવ.

ફિલ્મ : 'વો મૈં નહિ' ('૭૪)

નિર્માતા-દિગ્દર્શક :  મોહન સેહગલ

સંગીત   :  સોનિક-ઓમી

ગીતકાર : વર્મા મલિક

રનિંગ ટાઈમ : ૧૫૭-મિનીટ્સ - ૧૬ રીલ્સ

કલાકારો : નવિન નિશ્ચલ, રેખા, પદ્મિની કપિલા, આશા સચદેવ, સુજાતા, નરેન્દ્રનાથ, મનહર દેસાઈ, નાદિરા, રાકેશ પાન્ડે, મીના રૉય, કુમારી નાઝ, ઈફતેખાર, નાઝનીન, શૌકત આઝમી, કમલદીપ, સાધના ખોટે, સોફિયા, કૃષ્ણ ધવન, ધુમાલ, જાગીરદાર, બિરબલ, વી. ગોપાલ, ચમનપુરી, ચીન્નુ, ચંદ્રા.

ગીતો

૧...તુઝે એક લડકી મિલે જવાન, તુઝ પે વો હો જાયે...આશા-નવિન નિશ્ચલ

૨...મેરા રંગ, મેરા રૃપ, મેરા ચલને કા ઢંગ...આશા-મુહમ્મદ રફી

૩...ચીચો ચીચ ગનેરીયા, દો તેરીયા દો મેરીયા...આશા ભોંસલે

૪...હોઠોં સે કઈ લૂટાયે તરાને હૈં મૈંને, આંખો સે....આશા ભોંસલે - કિશોર

૫...ચાહે પુરૃષ હો યા હો નારી, ગૃહસ્થી હો યા.... કિશોર-નવિન નિશ્ચલ

''વો મૈં નહિ.'' એક સુંદર ફિલ્મ બની ગઈ હતી. રામ જાણે ભારતમાં કેમ બહુ ચાલી નહિ, પણ જેને સાચા અર્થમાં થ્રિલર કહી શકાય, એવી આ ફિલ્મની વાર્તા `तो मी नव्हेच' મૂળ તો મરાઠીમાં આચાર્ય અત્રેએ '૬૨-માં લખી હતી. એના ઉપરથી અનેક નાટકો મરાઠીમાં બનતા ગયા, પણ મરાઠી નાટકના જાણકારો કહે છે, હજી સુધી પ્રભાકર પણશીકર જેવો પ્રોટેગોનિસ્ટ (વાર્તાનું મુખ્ય પાત્ર) આ રોલ અન્ય કોઈ કલાકાર કરી શક્યું નથી. હી વૉઝ ધ બેસ્ટ. ભારતીય રંગમંચ ઉપર પહેલીવાર 'ફરતુ (Revolving) સ્ટેજ' આ નાટક પરથી આવ્યું, જેનો સૅટ 'નાટયસંપદા'ના કસબી રાજારામે બનાવ્યો હતો, એવી માહિતી હવે મુંબઈમાં સૅટલ થયેલા ગુજરાતી નાટકોના મરાઠી કલાકાર અરવિંદ વૈદ્યે આપી છે. આ વાર્તા પરથી તમિલ ફિલ્મ 'નાન અવનિલ્લઈ' પણ બની છે, જેના મુખ્ય કલાકાર હતા, જેમિની ગણેશન, કમલ હાસન, લક્ષ્મી અને જયા સુધા. એવી જ રીતે, ગુજરાતીમાં શ્રી ઉપેન્દ્ર ત્રિવેદીએ 'અભિનય સમ્રાટ'માં આ રોલને દીપાવ્યો હતો. ઘણાને આજે ય તલોદના તમાકુના વેપારી પશા પટેલની સાબરકાંઠાની ઉપેન્દ્ર ત્રિવેદીએ ઘર ઘર વહેતી કરેલી બોલી યાદ છે. એક તબક્કે તો આ વર્લ્ડ રૅકૉર્ડ પણ ગણાયો હતો કારણ કે, પહેલી જ વાર એક જ નાટકમાં એક અદાકારે એકબીજાથી તદ્દન ભિન્ન એવા પાંચ રોલ કર્યા હતા, જેનો અભિનય, લિબાસ, બોલી અને મૅઈક-અપ એકબીજાથી નોખા હતા. મજાની વાત એ છે કે, કમલ હાસનની ફિલ્મ 'એક દૂજે કે લિયે' બનાવનાર સાઉથના નિર્માતા-દિગ્દર્શક કે. બાલાચંદરે 'અભિનય સમ્રાટ' જોઈને તમિલમાં 'નાન અવનિલ્લઈ' ફિલ્મ બનાવીને 'અભિનય સમ્રાટ'ના રાઈટસ લઈ, સામા સૌજન્યરૂપે 'મૅજર ચંદ્રકાંત'ના રાઈટ્સ ઉપેન્દ્ર ત્રિવેદીને આપ્યા, જે નાટક પણ ગુજરાતી તખ્તાનું એક લૅન્ડમાર્ક ગણાય છે.

અને આ ફિલ્મ 'વો મૈં નહિ' બનાવનાર હિંદી ફિલ્મોના જાણીતા દિગ્દર્શક મોહન સેહગલે મૂળ મરાઠી નાટકમાં કોઈ પણ ફેરફારો કર્યા વિના સીધી ફિલ્મ બનાવી દીધી. મતલબ, વાર્તાના મૂળ પાત્રો દાજી શાસ્ત્રી કે કૅપ્ટન અશોક પ્રાંજપે વગેરેમાં કોઈ ફેરફારો ન કર્યા. ઉપેન્દ્ર ત્રિવેદીના કહેવા મુજબ, આચાર્ય અત્રેએ આ નાટક એક સત્યઘટના પરથી લખ્યું હતું. કોઈ કાજી નામના શિક્ષિત મુલ્લાએ વેશપલટા કરી અનેક છોકરીઓને લગ્નની જાળમાં ફસાવીને મારી નાંખી હતી, એ વાત ઉપરથી આ વાર્તા બની છે. 'અભિનય સમ્રાટ'માં એ જમાનાની મશહૂર અભિનેત્રીઓ દીના પાઠક, તરલા મહેતા અને શોભા પ્રધાનથી માંડીને અમદાવાદના રૂપા દિવેટીયા, હિના ઉપાધ્યાય અને ભાવિની જાનીએ કામ કર્યું હતું. ભારતની લગ્નપ્રથાનો કેવી વિકૃત રીતે દુરૂપયોગ થઈ શકે છે, એ મુદ્દા ઉપર આખી વાત બની છે. ધર્મ, મૅરેજ બ્યૂરો કે રાજકારણમાં બનાવટી ઊંચા હોદ્દાની લાલચ બતાવીને મધ્યમ વર્ગના પરિવારોની દીકરીઓને લગ્નની જાળમાં ફસાવવાની ચાલાકીના પાંચ રોલ નવિન નિશ્ચલે કર્યા છે. જંગલમાં ફોરેસ્ટ કૉન્ઝર્વેટરની નોકરી કરતો નવિન નિશ્ચલ, ઘેરથી ભાગીને જંગલમાં આવેલી રેખાના પ્રેમમાં પડી જાય છે, પણ તે પહેલા તે જ આ બહુરૂપીયો છે, એવા આક્ષેપ હેઠળ જુદી જુદી સ્ત્રીઓ તેને પોતાનો પતિ સાબિત કરવા કૉર્ટમાં ઘસડી જાય છે. ફિલ્મ થ્રિલર હોવાથી સ્પૉઈલર્સને નામે વાર્તા કહી દેવાનો અર્થ નહિ સરે. પણ બેશક, હજી ડીવીડી મંગાવીને આ ફિલ્મ જોવા જેવી છે.

અહીં નવિને પણ યથાશક્તિ પોતાનો રોલ નિભાવ્યો છે. હૅન્ડસમ તો હતો જ, એટલે હીરો તરીકે પ્રભાવશાળી લાગે. બહુ જૂના જમાનાના દિગ્દર્શક મોહન સેહગલે રેખા અને નવિન નિશ્ચલને પહેલી વખત ફિલ્મ 'સાવન ભાદો'માં ચાન્સ આપ્યો, ત્યારથી બન્નેના સિતારા ચમક્યા. વિલન રણજીતની પણ આ પહેલી ફિલ્મ હતી. નવિનના તો આ એ દિવસો હતા, જ્યારે 'પરવાના' જેવી ફિલ્મનો હીરો એ હતો અને અમિતાભ બચ્ચન સાઈડમાં અને તે પણ વિલનના રોલમાં. દિવસો ફર્યા એમાં નવિન બહુ એટલે કે એટલી બધી ઝડપથી બર્બાદ થવા માંડયો કે, કોઈ પૂછે, ''આજકાલ નવિનમાં શું છે ?'' તો એ પોતે ય જવાબ ન આપી શકતો. નવીનમાં કાંઇ નથી ! એના જ સગા ભાઈ પ્રવિણ નિશ્ચલે એને ઘરમાંથી બહાર કાઢી મૂક્યો. નવિન પાઈપાઈનો મોહતાજ થઈ ગયો. નવિન નિશ્ચલનું પદ્મિની કપીલા સાથે ચક્કર પણ ચાલતું હતું. પદ્મિનીના પિતા સોહન કપિલા પણ ફિલ્મો બનાવતા હતા. અમદાવાદના એક પ્રતિષ્ઠિત મીઠાઈવાળાના નજીકના સગામાં પદ્મિની થાય છે. બહુ વર્ષો પહેલા જુહુના 'દક્ષિણામૂર્તિ ઍપાર્ટમૅન્ટ'માં હું પદ્મિની કપીલાને ઘેર મળ્યો હતો. તેના મમ્મી પણ સાથે હતા. એ સમયે તો લાગતું હતું કે, આ છોકરીમાં અભિનય પ્રતિભા અને સુંદરતા પૂરતા પ્રમાણમાં છે એટલે ખૂબ સફળ થશે. પછી અચાનક શું થયું કે, 'પૅડ કૅપ્સ'ના ઉપનામે મશહૂર થયેલી આ ખૂબ સુંદર અને પ્રતિભાશાળી હીરોઈનનું નામ ફિલ્મ 'શરાબી'વાળા નિર્માતા-દિગ્દર્શક પ્રકાશ મેહરા સાથે જોડાયું... બસ, પછી ક્ષેત્રસન્યાસ લઈ લીધો. નરેન્દ્રનાથ એટલે પ્રેમનાથ અને રાજેન્દ્રનાથનો સૌથી નાનો આ ભાઈ વધુ પડતું ઢીંચઢીંચ કરવામાં નાની ઉંમરે પતી ગયો. રાજ કપૂરની રણધિર કપૂરને પહેલીવાર ચમકાવતી ફિલ્મ 'કલ, આજ ઔર કલ'માં નરેન્દ્રને પણ રોલ આપવામાં આવ્યો હતો. ફિલ્મમાં પદ્મિની કપિલાની જેમ નવિન નિશ્ચલના ફંદામાં ફસાયેલી બીજી મોહક અભિનેત્રી મીના રૉય હતી, જે ઋષિકેશ મુકર્જીની માનિતી હોવાથી એમની થોડી ઘણી ફિલ્મોમાં આવી હતી, ખાસ કરીને અમદાવાદના રીલિફ સિનેમામાં આવેલી ફિલ્મ 'સબ સે બડા સુખ'ની ઑલમોસ્ટ હીરોઈન જ હતી. ખૂબ ઊંચા સ્તરની આ ફિલ્મ હોવા છતાં થોડી ય ન ચાલી, એમાં આ મીના રૉય પણ ફેંકાઈ ગઈ. જો કે, પંજાબી ફિલ્મોમાં એનું આજે ય નામ છે. તો આ ફિલ્મમાં આપણા એક જમાનાના ગુજરાતી ફિલ્મોના ક્રિશ્ચયન હીરો મનહર દેસાઈ સામાન્ય વિલનનો રોલ કરે છે. એની ગ્લૅમરસ પત્નીના કિરદારમાં સુજાતાએ આખી ફિલ્મમાં સૅક્સી લાગવાનું કામ વગર મેહનતે બહુ નિષ્ફળતાથી કર્યું છે. અલબત્ત, '૮૦-ના દાયકા પછી આવા સાઈડી રોલ પણ મળવાના બંધ થયા, એમાં એ ઍક્ટિંગ છોડીને ડાન્સ-ડાયરેક્ટર બની ગઈ.

રાકેશ પાન્ડે તો ભોજપુરી ફિલ્મોનો દિલીપ કુમાર કહેવાતો... અને સાચું પૂછો તો કોકકોક ઍન્ગલથી એ યુવાન દિલીપ કુમાર જેવો લાગે પણ ખરો. અહીં એને મુખ્ય વિલનનો રોલ મળ્યો છે, પણ અભિનયનો કોઈ સ્કૉપ મળ્યો ન હોવાથી એ પણ થોડી ઘણી ફિલ્મોમાં હીરો બન્યા પછી સાઈડમાં ખસતો ગયો ને છેવટે બધા હિંદી ફિલ્મવાળાઓનું થાય છે એમ, ટીવી-સીરિયલોના નાનકડા રોલમાં આવવા માંડયો.

'વો મૈં નહિ'માં વાર્તાની જરૃરત હશે, પણ મોહન સેહગલે આ ફિલ્મમાં બધી સૅક્સી લાગતી અભિનેત્રીઓ જ લીધી છે, એમાં બહુ જાણીતું નામ આશા સચદેવ. મુહમ્મદ રફીના બહુ બંધબેસતા અવાજમાં ગાતા ગાયક અનવરની આ બહેન થાય. '૭૮-માં નીતુસિંઘ અને જીતેન્દ્રની ફિલ્મ 'પ્રિયતમા' માટે આશાને બેસ્ટ સપૉર્ટિંગ ઍકટ્રેસનો 'ફિલ્મફૅર ઍવૉર્ડ' મળ્યો હતો. ક્યારેક ક્યારેક સુલક્ષણા પંડિત જેવી દેખાતી આશા સચદેવને કમનસીબે બિંદુ અને અરૂણા ઈરાની જેવા રોલ જ મળવા લાગ્યા, જે એને કરવા નહોતા. એનો આદર્શ શશીકલા હતી. એક જમાનામાં સુભાષ ઘાઈ નવાસવા હતા, ત્યારે આશા સચદેવે ઘણો સપૉર્ટ આપ્યો હતો. આશા કહે છે, ''મેં સુભાષને કીધું, 'એક જમાનામાં હું તને જે માન આપતી હતી, તેવું તું કેમ ન આપી શકે ?' સુભાષને આ વાત ગમી નહિ ને રહ્યાસહ્યા સંબંધો ય તૂટી ગયા. નાદિરાને 'વો મૈં નહિ'માં મૅરેજ-બ્યૂરો ચલાવતી 'ગંગુબાઈ ઘોટાલેવાલી'નો રોલ મળ્યો છે, પણ સાચું પૂછો તો એની પહેલી ફિલ્મ 'આન' અને તે પછી રાજ કપૂરની ફિલ્મ 'શ્રી ૪૨૦' જેવી ખૂબીઓ આખી જીંદગીમાં બતાવી ન શકી.

રેખા 'વો મૈં નહિ'ની હીરોઈન છે. આ એના એ દિવસો હતા, જ્યારે આજની રેખાને એક ઍકટ્રેસ તરીકે જે સન્માનપૂર્વક જોવાય છે, તેમાનું એ દિવસોમાં કાંઈ નહોતું. સાચું પૂછો તો એ જમાનાની એ સુધરેલી બિંદુ હતી. બને એટલા ચમકીલા અને ઉઘાડા કપડાં પહેરવા સિવાય ઍક્ટિંગમાં બહુ ઊંડી ઉતરી નહોતી. ફિલ્મ 'દો અન્જાને' પછી અમિતાભ બચ્ચનના પ્રેમમાં પડી, એ પછી એનું વ્યક્તિત્વ આ એક માણસે બદલી નાંખ્યું. એ ઍક્ટ્રેસ તો સારી થઈ જ, પણ બચ્ચનબાબુના આદેશ મુજબ બહેનને સાડી સિવાય અન્ય કોઈ કપડાં પહેરવાની પણ છુટ નહોતી. એ દિવસોમાં ઋષિકેશ મુકર્જીની ફિલ્મ 'નમકહરામ' મળી એમાં આખો તખ્તો બદલાઈ ગયો. પ્રામાણિકતાથી વાત કરવા આવ્યા હો, તો ફિલ્મ 'સિલસિલા'માં જયા ભાદુરી જેવી સર્વોત્તમ અભિનેત્રીને રેખાએ બેશક પાછી પાડી દીધી હતી.

'વો મૈં નહિ' ચાલી નહિ, એ અલગ વાત છે, પણ મોહન સેહગલની ફિલ્મો ચાલે એવી તો હોય જ. બહુ ઊંચા ગજાંની તો ન કહેવાય છતાં, એ જમાનામાં આપણે લાઈનોમાં ઊભા રહી રહીને જોયેલી એમની ફિલ્મો 'કન્યાદાન', 'કર્તવ્ય', 'સાવન ભાદોં', 'એક હી રાસ્તા', 'સાજન', 'ઈન્તેઝાર', 'ઔલાદ', 'રાજા જાની' કે 'વો મૈં નહિ'. મોહન સેહગલ એક જમાનાની હીરોઈન આશા માથુરને પરણ્યા હતા, જે શંકર-જયકિશનવાળી ફિલ્મ 'પૂનમ'.

આ ફિલ્મની ફોટોગ્રાફી તેના મોટા ભાગના આઉટડૉર અને તે પણ જંગલના દ્રષ્યોને કારણે મનોરમ્ય લાગી હતી. સરપ્રાઈઝ પૅકેટ તરીકે જંગલના ઘણા ખૂંખાર પ્રાણીઓને સ્ટૉક-સીનોનો ઉપયોગ કર્યા વિના દર્શાવવામાં આવ્યા છે. અદાલતના દ્રષો અને એની થ્રિલ અસરકારક દેખાઈ છે.

યસ. બાકાયદા જોવાય એવી ફિલ્મ.