'કલયુગ' ('૮૧)

ફિલ્મ : 'કલયુગ' ('૮૧)

નિર્માતા : ફિલ્મવાલા'ઝ (શશિ કપૂર)

દિગ્દર્શક : શ્યામ બેનેગલ

સંગીતકાર : વનરાજ ભાટીયા

કેમેરા : ગોવિંદ નિહલાણી

લેખકો : શ્યામ બેનેગલ, સત્યદેવ દૂબે અને ગીરિશ કર્નાડ

રનિંગ ટાઈમ : ૧૬-રીલ્સ, ૧૫૨-મિનિટ્સ

થીયેટર : શ્રી (અમદાવાદ)

કલાકારો : શશિ કપૂર, રેખા, વિક્ટર બેનર્જી, રાજ બબ્બર, અનંત નાગ, કુલભૂષણ ખરબંદા, સુપ્રિયા પાઠક, સુષ્મા શેઠ, એ.કે. હંગલ, રીમા લાગુ, આકાશ ખુરાના, ઊર્મીલા માંતોડકર, વિજયા મેહતા, રાજશ્રી સારાભાઈ, અમરીશ પુરી, ઓમ પુરી, સલીમ ઘાઉસ, વિનય આપ્ટે, મદન જૈન, સરિતા સેઠી, મુકર્જી, સ્વદેશ પાલ, જી.એસ. દેશમુખ, આર.એસ. ચોપરા, દાદા કપોતે, અખ્તર મીર્ઝા, દિયા બેનર્જી, કૅયા બેનર્જી, સુનિલ શાનબાગ, બેબી રૂખસાના, રણજીત કપૂર, શ્યામક દાવર, બેન્જામિન ગીલાણી અને મુરારી.

શ્યામ બેનેગલને વાર્તા કહેતા આવડતી નહિ હોય, એમાં જ શશિ કપૂરના લાખો રૂપિયા વેડફાવી નાંખ્યા, આ ફિલ્મ 'કલયુગ' બનાવરાવીને! ફિલ્મના ટાઈટલ્સ પહેલા તો દરેક ફિલ્મની ફેશન થઈ ગઈ છે,  Disclaimerની કે, 'આ ફિલ્મના તમામ પાત્રો અને પ્રસંગો કાલ્પનિક છે, જેમને વાસ્તવિક પાત્રો કે કહાની સાથે કોઈ લેવાદેવા નથી.

છતાં એવું કાંઈ લાગતું હોય તો એ કેવળ સાંયોગિક છે.' આવા દાવાઓ 'કાયદેસર'ના લખીને ફિલ્મ નિર્માતાઓની કૉર્ટ-કચેરી કે અન્ય સામાજીક દાવાઓથી છટકી જાય છે. વાસ્તવમાં આ જ ફિલ્મ 'કલયુગ'ની વાર્તા અને પાત્રો હિંદુઓના મહાન ગ્રંથ 'મહાભારત' ઉપર આધારિત છે. ફિલ્મની બનાવટમાં નજીવા ફેરફારો કરીને છટકી જવાનો પ્રયાસ થયો છે.

બાકી ફિલ્મના નિર્માતા-દિગ્દર્શક સહુ જાણતા હતા કે પાંડવ-કૌરવોના આપસી વૈમનસ્ય અને પરિણામે મહાભારતના કુરુક્ષેત્ર સુધીના યુધ્ધને મૉડર્ન-ટચ આપીને ફિલ્મ 'કલયુગ' શ્યામ બેનેગલે નિર્માતા-હીરો શશી કપૂરને ડૂબાડીને બનાવી છે.

શ્યામને વાર્તા કહેતા નહોતી આવડતી તેનું પ્રમાણ આ ફિલ્મથી મળી રહે છે. બે-અઢી કલાકની ફિલ્મમાં દર્શકને વાર્તા કે પાત્રો સમજાય અને ફિલ્મ જુએ, એવો પ્રયાસ થયો નથી. અમથું ય, આટલી મોટી સ્ટારકાસ્ટમાં કયું પાત્ર કોની સાથે જોડાયું છે, એ પ્રેક્ષકને સમજતા ફિલ્મ પુરી થતા સુધીમાં ય સમજાય તો જહે નસીબ..! શશી કપૂર, રાજ બબ્બર, વિક્ટર બેનર્જી, રેખા અને અનંત નાગ જેવા ક્લાસ-વન ઍક્ટરોને ફિલ્મમાં વારાફરતી મહત્વ તો આપતા રહેવું પડે, એ મહત્વ પ્રેક્ષક સમજવાનો ટાઇમ લે, એ પહેલા તો બીજા પાત્રની વાત આવી જાય, એમાં મોટી મૂંઝવણ એને સ્ટોરી સમજતા થાય. ફિલ્મમાં દર્શકોને ગળે ન ઉતરે એવી અનેક સીચ્યૂએશનો લેવાઈ છે, જેમ કે અનંત નાગ એની વાગ્દત્તા સુપ્રિયા પાઠકને લઈને ડાન્સ-બારમાં જાય છે, એમાં ફિલ્મની ૫-૬ મિનિટની પટ્ટી વાપરી નાંખી હોવા છતાં, નથી એમાં કોઈ ફિલ્મોપયોગી સંવાદ આવતો, નથી કથાવસ્તુ આગળ વધતી કે નથી એ ડાન્સ કે તેની ફોટોગ્રાફીમાં કાંઈ જોવા જેવું અને છતાં પ્રેક્ષકો કંટાળી જાય ત્યાં સુધી આ સીચ્યૂએશનને બસ... લંબાવે રાખવામાં આવી છે. આર્ટ ફિલ્મ બાર્ટ ફિલ્મ... બધી વાત સાચી, પણ દર્શકના દિમાગ સુધી તો વાત પહોંચવી જોઈએ ને? નથી પહોંચતી, એમાં નિર્માતા શશિ કપૂરે દિગ્દર્શક ઉપર વિશ્વાસ રાખીને ખર્ચેલા કરોડો રૂપિયાની શ્યામ બેનેગલે ધૂળધાણી કરી નાંખી. બીજા એવા અનેક દ્રષ્યો છે, જ્યાં લેવાદેવા વિનાના સીન ખેંચે રાખ્યા છે.

એક દ્રષ્યમાં બંગલામાંથી કાર નીકળતી હોય, એ દેખાતી બંધ ન થાય ત્યાં સુધી કેમેરા ચાલુ રાખીને સાબિત શું કરવાનું? ...એ કે, આગળથી યૂ-ટર્ન લઈને ગાડી પાછી નથી આવી? વિજયા મેહતા અને અપંગ પતિની તબિયત સારી ન હોવાથી વ્હીલ-ચેરમાં અંદર રૂમમાં લઈ જાય છે.

એ લોકો ઠીબુક-ઠીબુક જતા હોય, એમનું જવાનું પુરૂં થાય ને દરવાજો બંધ કરી ન લે ત્યાં સુધી કેમેરા ચાલુ રાખવામાં સાબિત શું કરવાનું? આવી આર્ટ-ફિલ્મોમાં તો એક એક દ્રષ્ય કોઈ વાર્તા કહેનારું કે પ્રેક્ષકને કોઈ સોચ આપનારું હોવું જોઈએ.

કબુલ કે, આ જ દિગ્દર્શકે અગાઉ સારી આર્ટ-ફિલ્મો નિશાંત, મંથન, ભૂમિકા અને અંકુર પણ બનાવી હતી. પણ એ બધી ફિલ્મો નેશનલ ફિલ્મ ડેવલપમેન્ટ કોર્પોરેશન, નેશનલ ડેરી ડેવલપમેન્ટ બોર્ડ કે હેન્ડલૂમ કૉ-ઓપરેટીવ્ઝ દ્વારા સ્પૉન્સર થયેલી હતી, એટલે 'કોના બાપની દિવાળી'ના ધોરણે ફિલ્મ નિર્માણના ખર્ચા પપ્પાનો માલ હોય એમ ઊડાડવાના નહોતા.

અહીં તો શશી કપૂર જેવો દાનેશ્વરી નિર્માતા મળી ગયો હતો અને ભોળા માણસે હંમેશની જેમ એના દિગ્દર્શકો પર વિશ્વાસ મૂકીને મનફાવે એવા ખર્ચા કરવાની છુટ આપી હતી, પછી શ્યામભ'ઇ ઝાલ્યા રહે? આમે ય, 'મહાભારત'ને ધોરણે ફિલ્મમાં આટલી મોટી સંખ્યામાં કલાકારો લેવાયા હોય, પછી દરેકને એક એક બબ્બે મિનિટનું ફૂટેજ આપવામાં વાર્તા ઉપર શેનું ધ્યાન રહે?

થૅન્ક ગૉડ... શશી કપૂરને જરા 'ગ્લોરીફાઇડ-એક્સ્ટ્રા' જેટલું ફૂટેજ મળ્યું છે, પણ વિલન અનંત નાગની જેમ વાર્તામાં એ બન્નેનું મહત્વ અન્ય કોઈ પાત્ર કરતાં વધુ મજબુત બન્યું છે.

નિર્માતા તરીકે શશી તદ્દન નિષ્ફળ ગયો, એનું મુખ્ય કારણ એની ફિલ્મોના દિગ્દર્શકો ઉપર રાખેલો આંધળો વિશ્વાસ. ખુદ શશિ-પુત્ર કુણાલ કપૂરના કહેવા મુજબ, 'મારા પપ્પા જગતના સૌથી નિષ્ફળ નિર્માતા હતા. રાજ કપૂરની ફિલ્મ 'બૉબી'ની દિલ્હી ટેરેટરીના હક્કો શશીએ ખરીદ્યા હતા અને ફિલ્મ ચિક્કાર સફળ થઈ એમાં શશીએ ફિલ્મના એક્ટરો જ નહિ, નાનામાં નાના ટૅકનિશિયનોને પણ એ જમાનામાં અમૂલ્ય ગણાતા ટ્રાન્સિસ્ટર-રેડિયો ભેટ આપ્યા હતા.

નોર્મલી, દેશ કે પરદેશમાં ફિલ્મોનું શૂટિંગ હોય ત્યારે શૂટીંગ સાથે જોડાયેલા નાના કલાકારો કે વર્કર્સ-સ્ટાફને સામાન્ય હોટલમાં સામાન્ય જમવાનું જ હોય, એને બદલે શશીની એક ફિલ્મના સિંગાપુરના શૂટિંગ દરમ્યાન આ તમામને શશીએ દુનીયાની સૌથી ભવ્ય પૈકીની એક ફાઇવ-સ્ટાર હોટેલમાં તોતિંગ પાર્ટી આપી હતી (જે ખર્ચામાં એ જમાનામાં તો બીજી એક ફિલ્મ બની જાય, એવું સંજના કપૂર કહે છે. શશિ-પુત્રી સંજના કપૂર પપ્પાને સમજાવી-મનાવીને થાકી ગઇ હતી કે, 'પપ્પા... આ લોકો માંગે એટલા પૈસાનો ધૂમાડો કરીને તમે પોતાની જાતને બર્બાદ કરી રહ્યા છો... પ્લીઝ, કાપ મૂકો.''

પણ હોલીવૂડની ફિલ્મોમાં માત્ર હીરો તરીકે પહેલો અને સૌથી વધુ સંખ્યામાં ફિલ્મો કરનાર આ 'ઈંગ્લિશ કપૂર' માટે અમેરિકાના વિશ્વવિખ્યાત અખબાર 'ધી ન્યૂયોર્ક ટાઈમ્સ'ના લૉરેન્સ વેન જેલ્ડર લખે છે : 'શશી હોલીવૂડની ફિલ્મોના સ્ટીવ મૅક્કવીન અને રૉબર્ટ રેડફોર્ડથી સહેજ પણ કમ નથી.' તો જૅમ્સ બૉન્ડની ફિલ્મોના બૉન્ડ અને શશી સાથે ફિલ્મ The Deceiversમાં કામ કરીને ખૂબ ઈમ્પ્રેસ થઈ ગયેલા પીયર્સ બ્રોસનને ખુલ્લેઆમ કહ્યું હતું, ''શશી કપૂરનો ઇંગ્લિશ ઉપરનો કમાન્ડ હૉલીવૂડના કોઇ પણ એક્ટરની બરોબરીએ છે. એની ઍક્ટિંગ માટે તો મારા બારે દરવાજા ખૂલ્લા છે.

એક દ્રષ્યમાં શશીએ મારી સામે ફક્ત જોવાનું હતું, એ સ્માઇલ સાથે જોયું, એમાં તો હજાર શબ્દોના સંવાદો આવી જાય, જે કેવળ શશીના લેવલનો એક્ટર જ કરી શકે.'' શશીની બીજી એક ઈંગ્લિશ ફિલ્મ Samie & Rosie Get Laidના પટકથા લેખક હનિફ કુરેશી લખે છે, ''રેસ્ટોરાંમાં શશી દાખલ થાય ત્યારે એવા શાહી અને દમામદાર હેન્ડસમ લાગે કે જોનારા બહુ આભા બનીને એમને જોયા રાખતા, છતાં આવી ઘટના તેઓ સાવ સામાન્ય રીતે લઇ શકે... કોઈ ગર્વ વગર!''

પોતાના મોટાભાઈ રાજ કપૂર કરતાં ય થીયેટરને વધુ કમિટ થયેલા શશીએ ફિલ્મી કરિયરનો પહેલો દસકો નિષ્ફળતા અને હડધૂતીમાં કાઢ્યો, પણ ફિલ્મ 'ચોર મચાયે શોર' અને 'આ ગલે લગ જા'ની તોતિંગ સફળતા પછી જે નિર્માતાઓ આજ સુધી શશીને ધૂત્કરતા હતા, એ બધા શશીના દરવાજે સાચા અર્થમાં લાઈનો લગાવવા માંડયા કે, 'બાબા, અમારી ફિલ્મ પ્લીઝ... સાઇન કરો.'

ફિર ક્યા? સિતારો રાતોરાત ચમક્યો હતો અને હાલત એ થઈ કે, શશી કપૂરને અત્યાર સુધી મહિનામાં માંડ એકાદી ફિલ્મના શૂટિંગ માટે જવાનું હતું. એને બદલે રોજના ચાર ચાર સ્ટુડિયે-સ્ટુડિયે કરીને શૂટિંગો કરવા જવું પડતું. સગા ભાઈ રાજ કપુરની જ ફિલ્મ 'સત્યમ શિવમ સુંદરમ'ના શૂટિંગ માટે પણ શશીબાબા, ટાઇમ આપી શકતા નહોતા ને આપે તો કલાકો સુધી સેટ પર પહોંચી ન શકે, એનાથી ખીજાઇને રાજ કપૂરે શશીને કહી પણ દીધું કે, ''તમે લોકો (ઈવન ઝીનત અમાન પણ ખરી) ઍક્ટરો નહિ.... મુંબઇના રોડ પર ભાડે ફરતી ટેક્સીઓ છો. જે ગ્રાહક ટેક્સી ઊભી રખાવે એને માટે મીટર ડાઉન કરીને બેસાડી દેવાનો!

રાજ સા'બના આ ગુસ્સાથી શશીને ઘણું અપમાન લાગ્યું હતું અને 'સત્યમ શિવમ...'નું શૂટિંગ ચાલુ હતું ત્યારે ય કેટલોક સમય એણે રાજ સા'બ સાથ બોલવાનું બંધ રાખ્યું હતું.

સંજય લીલા ભણસાલીની ફિલ્મ 'પદ્માવતી'નો જે કોઇ અંજામ આવવાનો હશે, પણ ભારતની ઐતિહાસિક સમૃધ્ધિને પોતાની 'નવી સ્ટાઈલ' મુજબ ઉતારવામાં કથાના મૂલ સૅન્ટીમેન્ટ્સને ધ્યાનમાં તો અફકોર્સ રખાવવું જોઈએ, ને એવું કાંઈ થાય તો અમારી ફિલ્મ ક્યાં વળી મહાભારતને અડકે પણ છે? જુઓ પાંડવોના રાજાને બદલે અહીં મોટું ઔદ્યોગિક પુરણચંદ ફેમિલી, કૌરવોની સાઇડ બતાવવા માટે ખૂબચંદ પરિવાર (કૌરવોનો અંગ્રેજી શબ્દ  K), અને એના કાકાના દીકરા પૂરણચંદનો અને પાંડવોનો P,  ધર્મરાજા યુધિષ્ઠિરને બદલે રાજ બબ્બરનું નામ ધરમ રાજ, મોડર્ન અર્જુનને બદલે ભરત (અનંત નાગ), એ જ ઢબથી ભિષ્મ પિતામહ ભીષમ ચાચા, દ્રોપદી તરીકે રેખા સુપ્રિયાના કિરદારમાં, જે પત્ની યુધિષ્ઠીરની હોવા છતાં રહસ્યમય બનીને અર્જુન (અનંત નાગ)ના પ્રેમમાં છે, તો આ બાજુ બાણાવળી કર્ણ પણ એક જમાનામાં દ્રોપદીને પામી ન શક્યો, એનો જીવ પૂરી ફિલ્મમાં બળતો દર્શાવ્યો છે.

શ્યામને વિશ્વાસ નહોતો કે રેખા એની સાથે કામ કરવાની કદી ય હા પાડશે, પણ શશીના મનાવવામાં પહેલી ઑવરમાં જ માની ગઈ... આખરે, શશી કપૂરે હિંદી ફિલ્મોની તમામ હીરોઇનો (ઈવન નંદા કરતાં ય વધુ) એવી ૧૮-ફિલ્મોમાં કામ કર્યું છે. શશીની પોતાની ઈચ્છા આ ફિલ્મમાં વિક્ટર બેનર્જી કરે છે એ, ધનરાજનો રોલ કરવા માંગતો હતો અને પોતે કરેલો કરણસિંહનો રોલ અમિતાભ બચ્ચન પાસે કરાવવા માંગતો હતો, જેને આવા રોલમાં ખાસ કોઈ દમ ન લાગ્યો એટલે ના પાડી.

છેવટે શશીબાબાએ બંગાળી ફિલ્મોના સુપરસ્ટાર સૌમિત્ર ચેટર્જીને આ રોલ સોંપવા ઈચ્છ્યો, પણ એ ભ'ઈની તબિયતનો મામલો આડે ફાટયો માટે શશીએ પોતે કરવો પડયો. આ વાત કટાક્ષમાં હસીને શ્યામ બેનેગલ કહે છે, 'આ શશીની ગ્રેટનેસ છે. એ જાણતો હતો કે સૌમિત્ર કરતા એ પોતે હજાર દરજ્જે સારો હતો.'

'કલયુગ'માં પહેલી વાર કામ કરતા શ્યામના ભાઈ દેવ બેનેગલના કહેવા મુજબ, કરણ (શશી)ને ખબર પડે છે કે, તેની મા કુંતિ છે, ત્યારે એ એટલો વિહવળ થઈ જાય છે કે, રાત્રે પથારીમાં જન્મેલું બાળક માતાના ગર્ભમાં પાછું જતું રહેવા માંગતું હોય એમ શશીને તેના બિસ્તર પર સુવડાવીને ઉપરથી અમે શૉટ લીધો હતો જે આ હિંદી ફિલ્મોના આજ સુધીનો સૌથી સર્વોત્તમ દ્રષ્ય છે.

કલાકારો સેટ પર પહોંચે ત્યારે એકે ય ની પાસે ફિલ્મના સંવાદો ન હોય. વિક્ટર બેનર્જીને હિંદી બોલવા-સમજવાની તકલીફ હતી ને એને ઇંગ્લિશમાં લખેલા સંવાદો જોઈતા હતા, જે મળતા નહોતા. આ બધા ગોટાળાઓને કારણે ફિલ્મ બની ત્યારે શશી કપૂરને ફિલ્મની પૂરી ખોટ રૂ. ૧૦-લાખની ગઈ... (આ રકમ ૧૯૮૧ની સાલમાં).

પાંડવ અને કૌરવ પરિવારો એકબીજાને ખલાસ કરવા વૈપારી છળકપટો રમી એકબીજાની જ કત્લેઆમ કરતા રહે છે, તે બધું બન્યા પછી ફિલ્મ સાબિત શું કરવા માંગે છે, સાર શું કહે છે, તે સ્પષ્ટ થતું નથી. ફિલ્મની પટકથા અને પ્લૉટ 'મહાભારત' કરતા જુદા છે, પણ ફિલ્મના પાત્રો અને તંગદિલીની ક્ષણો 'મહાભારત'થી પ્રેરિત થયેલા છે.

શશિ કપૂર જેનિફર કૅન્ડલ-એક બ્રિટિશ સ્ટેજ આર્ટિસ્ટને પરણ્યો હતો. નાનકડા કરન, કુણાલ અને સંજનાને જેનિફર ફિલ્મી દુનિયાથી દૂર જ રાખતી હોવાથી ઘરમાં ટેલીવિઝન પણ નહોતું. એ દિવસે, 'દૂરદર્શન' પર સ્વ. પૃથ્વીરાજ કપૂર-સોહરાબ મોદીની ઐતિહાસિક ફિલ્મ 'સિકંદર' દર્શાવાની હતી. શશી કપૂર બહારથી એક દિવસ માટે ટીવી 'ભાડે' લઈ આવ્યો હતો. સંજના તો દાદાજીને જોઈને જ આભી બનીને ખુશીની મારી ચીસ પાડી ઊઠી, ''ઓહ ન્નો... પાપા બિલકુલ દાદાજી જેવા જ લાગે છે.''

તો આ બાજુ શર્મિલા ટાગોરે તો શશી સાથે સત્તાવાર પ્રેમમાં પડવા પૂરતું જ બાકી રાખ્યું હતું. શર્મીલાના કહેવા મુજબ, શશીથી વધારે હેન્ડસમ એણે બીજો કોઈ માણસ જોયો નહોતો અને લો કલ્લો બાત...! શમીલાની પહેલી ફિલ્મ શક્તિ સામંતની ફિલ્મ 'કશ્મિર કી કલી'ના શૂટિંગમાં અચાનક શશી આવી ચઢ્યો. શર્મીલા એટલી તો નર્વસ થઈ ગઇ કે, એણે શક્તિ દા ને ના પાડી દીધી કે, શશી છે, એની હાજરીમાં હું શૉટ નહિ આપી શકું.' શશી બાબાને જતા રહેવું પડયું. શશી અને શર્મીલાના સંતાનો નાનપણથી સાથે જ રમ્યા ઉછર્યા ભણ્યા છે.

શર્મીલાએ પોતે કીધેલી વાત મુજબ, એના પટોડી સાથે લગ્ન થયા તે પહેલા શર્મીલા 'અલવિદા' અને 'ખુદા હાફીઝ' કહેતા શીખી ગઈ હતી, ત્યારે આંખ મારીને શશીએ શર્મીલાને પટોડી બતાવતા કહ્યું, ''અલવિદા'' એને માટે... અને 'ખુદા હાફીઝ' મારા માટે!

શશી કૂપર સાથે ૧૪ ફિલ્મો કરનાર અમિતાભ બચ્ચનના જ શબ્દો અક્ષરશ: લઈએ તો, "Shashi-ji was an incredibly handsome man and suited such roles better."

આપણે ત્યાં 'ઘો મરવાની હોય ત્યારે...' પછીના કોઇ શબ્દો આવે છે. શશીબાબાએ પોતાની જુનુન, ૩૬-ચૌરંગી લેન, ધી હાઉસહૉલ્ડર કે વિજેતા જેવી ફિલ્મો બનાવીને પૈસેટકે મોટી આફતો નોંતરી હતી. પણ એની ખાસ દોસ્ત શર્મીલા ટાગોરે ખેલદિલીથી કહ્યું હતું કે, આટઆટલી જંગી ખોટ જવા છતાં શશીએ કોઇનો પૈસો બાકી રાખ્યો નથી. દરેકને પાઇ-પાઇ ચુકવી દીધી હતી. એ જેન્ટલમેન સ્ટાર હતો.

'કલયુગ'ની આટલી મોટી સ્ટાર કાસ્ટ હોવાથી દરેક મોટા કલાકારને ૨૦-૨૫ સેકન્ડના જ રોલ મળ્યા છે. ક્લૉઝ-અપ તો શશી સિવાય અન્ય કોઇને મળ્યા નથી. સાઉથનો ખૂબ સારો ઍક્ટર અનંત નાગ અહીં ફિલ્મી ધોરણો મુજબ વિલન બન્યો છે, તો કુલભુષણ ખરબંદાને સિસોટી વગાડવા સિવાયની કોઈ એક્ટિંગ આવી નથી. રેખા એ દર અડધા કલાકે સ્ક્રીન પર આવીને પોતે આ ઘરની 'બૉસ' છે, (એવું હોય કે ન હોય...) એવો પ્રભાવ છાંટયો છે. અનંત નાગને આપણે જોયો છે ત્યાં સુધી વિલનના કિરદારો કર્યા છે, પણ એ સ્ક્રીન પર આવે તો ગમે છે.

અમરીષ પુરી અહીં સીધોસાધો 'બેટી કા પિતા' બનીને અર્થ વગરના સંવાદો બોલે જાય છે. સુપ્રિયા પાઠકને ધૂમધામ સેક્સ ખરબંદા સાથે ફિલ્મના પરદા ઉપર પણ માણવા મળ્યું છે. અમદાવાદને ગમે એવું એક સુંદર પાત્ર શ્યામ બેનેગલે મૂકાવ્યું છે, 'રાજશ્રી સારાભાઈ', જે વિક્ટર બેનર્જીની પત્ની બને છે. જો કે, એને જ્યારે સ્ક્રીન પર આવે ત્યારે કોલગેટ સ્માઇલો આપે રાખવાનું છે... એક્ટિંગ-બેક્ટિંગ કરવાની આવી નથી.

શશી કપૂર જેવી અનોખી ફિલ્મી હસ્તિએ આપણી વાત તો પછીની છે... બાકીના હીરોલોગને પણ એણે સ્ટાયલિશ કપડાં પહેરતા શીખવ્યું. પ્રારંભથી છેલ્લ્લે સુધી એની કોઈ પણ ફિલ્મમાં સફેદ કપડાં હોય જ. હિંદી ફિલ્મોમાં હાફ-સ્વીવ્ઝની જર્સીઓ ગુંડા પહેરતા-એ એમની ઓળખાણ હતી.

પણ શશીએ એના ફિગરને શોભે એવી બેનમૂન જર્સી કે સ્વેટરો પહેરીને ભલભલી હીરોઇનોને ઢાંકી દીધી. એની બૉડી-લેન્ગ્વેજમાં સ્ફૂર્તિ હતી. દાખલો સ્થૂળ લાગે પણ મારામારીના દ્રષ્યોમાં વિલનને 'ફૂલ-બ્લડેડ પંચ' શશી મારતો. બીજા હીરાઓ પોતાની છાતી પાસે કોણી રાખી, ત્યાંથી મુક્કો મારવાનો પ્રારંભ કરે. શશી મારતો હોય તો તમને વધુ વાસ્તવિક લાગે.

'વક્ત' જેવી ફિલ્મના ગંભીર રોલમાં એ તમને સ્વચ્છ, સંસ્કારી અને 'વૅલ-બીહેવ્ડ' ડ્રાયવર લાગે તો 'હસિના માન જાયેગી'માં એવો જ છેલબટાઉ કૉલેજીયન પણ લાગે. એની ચાલ ઉપર ફિદા થઇ શકાય એવું હતું. એ આપણી કમનસીબી ખરી કે, અત્યારે અને હવે પછી આવા તમામ હીરો શક્ય છે વધુ સુંદર હોય, પણ ગ્રેસ જાળવીને સ્ટાયલિશલી હૅન્ડસમ તો કાયમ માટે આપણા શશી બાબા જ રહેવાના.